Στα Ζωγράφια Διδασκαλία με τον δισέγγονο του Χρηστάκη Ζωγράφου

Το μπλοκ %name διαγράφηκε.Σύντομη περιγραφή του μπλοκ σας. Χρησιμοποιείται στη σελίδα επισκόπησης των μπλοκ.

του Σπύρου Μαντά

Ο Σπύρος Μαντάς, Πρόεδρος του Κέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών, ο οποίος αφιέρωσε μεγάλο μέρος της  ζωής του να γνωρίσει τα πέτρινα γεφύρια της Βαλκανικής, επισκέφτηκε για 19η φορά  την Αλβανία και ακολουθώντας τα ίχνη της Εγνατίας Οδού μελέτησε νέα γεφύρια. Στο ταξίδι του αυτό δεν παρέλειψε την Βόρειο Ήπειρο.

Στις 27 Σεπτεμβρίου 2015 βρέθηκε στο Κεστοράτι Αργυροκάστου, στο χωριό του Χρηστάκη Ζωγράφου, του μεγάλου ευεργέτη του Ελληνικού Έθνους. Εκεί συνάντησε τον Νίκο Ζωγράφο, δισέγγονο του Χρηστάκη Ζωγράφου. Ο πατέρας του ήταν ο σπουδασμένος στο Παρίσι γιατρός, Βίκτωρας Ζωγράφος και η μητέρα του η Κωνσταντινοπολίτισσα Άννα Βασιλεόντη. Γεννήθηκε , στο Κεστοράτι, το 1923 και σπούδασε στην Γαλλική Σχολή Κορυτσάς.

Ακολουθεί η αφήγηση του κ. Μαντά όπως δημοσιεύτηκε στην προσωπική του σελίδα στο fb.

- Ελάτε να σας δείξω, έχω το κλειδί…

Η πρόσκληση ήταν από τον παππού Νίκο, 93 χρονών σήμερα, σκυφτό από τον καιρό και το παράπονο.

Τον ακολουθήσαμε. Τον κρατούσα και με κρατούσε από το χέρι και,σιγά - σιγά, πλησιάζαμε σ’ ένα τεράστιο πέτρινο οίκημα, φανερά εγκαταλελειμμένο.

- Εδώ ήταν τα σχολεία, τα Ζωγράφεια διδασκαλεία, θα τα ’χετε ακουστά -τρεμόπαιξε η φωνή του παππού. Κάποτε εδώ, μπροστά, στέκονταν και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου· την γκρέμισε ο Χότζας…

- Μην τον ακούτε, όπως θέλει τα λέει…

Μας ξάφνιασε ένας μεσόκοπος, άλλος κάτοικος, που ερχόταν προς το μέρος μας. Ο παππούς έκανε έναν μορφασμό και θέλησε να συνεχίσει. Για να σπάσω την αμηχανία, απευθυνόμενος και στους δύο, ρώτησα...

- Κι αυτό το άγαλμα τίνος είναι; Ο Ζωγράφος είναι;

- Όχι.., -χαμήλωσε το κεφάλι ο παππούς.

- Ο Κότο Χόντζι.., -πετάχτηκε ο νεοφερμένος επισκέπτης. Ήταν δικός μας αυτός, ας φτιάχνατε και εσείς τον δικό σας…

***

Ήταν πρωί Δευτέρας, 7 Σεπτέμβρη 2015 και βρισκόμαστε στο Κεστοράτι. Κάποτε ήταν το κεφαλοχώρι της Λιουντζουριάς, πλούσιας περιοχής απέναντι από το Αργυρόκαστρο, σήμερα όμως μόνο ερείπια που, ανάμεσά τους, ελάχιστοι γερόντοι τριγυρνούνε σαν φαντάσματα.

Ο Χρηστάκης Ζωγράφος (1820-1896) καταγόταν από εδώ. Ανήσυχο πνεύμα, ταξιδεύοντας πότε στην Κωνσταντινούπολη και πότε στο Παρίσι όπου για χρόνια έκανε τον τραπεζίτη, πρόκοψε τόσο που γρήγορα απόκτησε μεγάλη περιουσία. Δεν αρκέστηκε όμως να την απολαμβάνει, αλλά, ευαίσθητος, άρχισε από νωρίς να προσφέρει και να βοηθά παντού. Με ιδιαίτερη μάλιστα αγάπη και μεράκι για τα γράμματα, δώρισε και κατασκευάστηκε πρώτα απ’ όλα στο χωριό του μεγάλο σχολικό συγκρότημα για αγόρια και κορίτσια -πόσες αλήθεια γενιές δασκάλων αποφοίτησαν από αυτό! Σχολεία ακόμη έφτιαξε στο Αργυρόκαστρο και στην Κωνσταντινούπολη.

Στα Ζωγράφεια διδασκαλεία αρκετά χρόνια αργότερα λειτούργησε αλβανικό σχολείο. Σήμερα είναι στάβλος.

***

Το απόγευμα, κουρασμένοι είναι αλήθεια, επιστρέφαμε στο Αργυρόκαστρο σκεφτικοί.

Στο δρόμο μια όμορφη, νεαρή περιποιημένη κοπέλα μάς έκανε ωτοστόπ και την πήραμε. Στο επάγγελμα φαρμακοποιός, στη διάθεση γελαστή, γρήγορα με τον Βασίλη και την Ίνα πιάσανε κουβέντα και τα λέγανε...

Εγώ, μην καταλαβαίνοντας, αναγκαστικά παρατηρούσα έξω το τοπίο θαμπά να απομακρύνεται. Στην πραγματικότητα βέβαια εξακολουθούσα να γυροφέρνω στο μυαλό μου τα πρωινά…

«Άκου ο δικός μας κι ο δικός τους! Ε, ναι, έχω δίκιο που ταξιδεύω συνεχώς, που ολημερίς και ασταμάτητα διαβαίνω πετρογέφυρα. Γιατί κάλλιο να μαθαίνω λαθεύοντας, παρά να τεμπελιάζω σ’ όσα μού ’μαθαν δασκάλοι μισθωτοί. Η αληθινή παιδεία -όχι η επαγγελματική κατάρτιση- κατακτάται, δεν διδάσκεται. Ελπίδα, μόνο η νέα η γενιά…», συλλογιζόμουνα.

Νύχτωσε, φτάσαμε στο Αργυρόκαστρο, η φαρμακοποιός κατέβηκε.

- Ξέρεις, τι έλεγε; -γέλασε ο Βασίλης. Τι τον θέλετε τον Γκρέκο; Πάρτε του όσα έχει…

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1631486207107998&set=a.137994117...

Ποιός ήταν ο Χρηστάκης Ζωγράφος:

Καταγόταν από το Κεστοράτι της Βορείου Ηπείρου. Αποφοίτησε από την Ζωσιμαία σχολή Ιωαννίνων. Εργαζόταν στην Κωνσταντινούπολη και στο Παρίσι ως τραπεζίτης. Γρήγορα κατάφερε να επιτύχει επαγγελματικά και να αγοράσει μεγάλες αγροτικές εκτάσεις (τσιφλίκια) στους νομούς Τρικάλων και Καρδίτσας. Στήριξε ιδιαίτερα την ελληνική παιδεία με τη χρηματοδότηση και ίδρυση σχολείων (Ζωγράφεια διδασκαλεία). Συνέβαλε στην ίδρυση σχολείων αρρένων και θηλέων στην πατρίδα του στο Κεστοράτι, και στο Αργυρόκαστρο. Ο Χ. Ζωγράφος κάλυπτε επίσης σε συνεχή βάση όλα τα έξοδα διατροφής και ενδυμασίας 60 υπότροφων σπουδαστών (30 αρρένων και 30 θηλέων), επιμελών μαθητών, τέκνων φτωχών οικογενειών.

Οι γενναίες δωρεές που προσέφερε σε κάθε τομέα των γραμμάτων και των επιστημών, συνέβαλαν αποφασιστικά στη μόρφωση των υπό oθωμανικό ζυγό κυρίως ελληνικών πληθυσμών. Το Ζωγράφειο Λύκειο στην Κωνσταντινούπολη πήρε το όνομά του, λόγω αστρονομικού ποσού που πρόσφερε για την ανέγερσή του.

Γιός του ήταν ο Γεώργιος Χρηστάκης-Ζωγράφος ή Γεώργιος Ζωγράφος (8 Μαρτίου 1863 - 24 Ιουνίου 1920) Έλληνας πολιτικός, που ανέλαβε Πρόεδρος της Προσωρινής Κυβέρνησης της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Βορείου Ηπείρου (1914) καθώς και δύο φορές Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας.