Η επανάκαμψη των μεταναστών, μόνη οδός σωτηρίας της Β. Ηπείρου!

Το μπλοκ %name διαγράφηκε.Σύντομη περιγραφή του μπλοκ σας. Χρησιμοποιείται στη σελίδα επισκόπησης των μπλοκ.

Για να ξαναπάρει ζωή ο τόπος τους
Η επανάκαμψη των μεταναστών, μόνη οδός σωτηρίας της Β. Ηπείρου!
Περιηγητική 4ήμερη εκδρομή σε Αγίους Σαράντα, Χιμάρα και Αρχαία Απολλωνία

Συνήθως οι εκδρομές αποβλέπουν στη διασκέδαση. Υπάρχουν όμως και οι «περιηγητικές εκδρομές», ουσιαστικά ερευνητικές των Αρχαίων (π.χ. του Παυσανία) και μεταγενεστέρων, όπως των Δυτικών, της Τουρκοκρατίας, καθώς και των δημοσιογραφικών, των συγχρόνων.
Επίσης και διάφορες Οργανώσεις οργανώνουν εκδρομές ακόμη και πολυήμερες για τα μέλη και τους φίλους τους, στο Εσωτερικό και Εξωτερικό.
Η «Κίνηση για την αναγέννηση της Β. Ηπείρου» οργανώνει συχνά εκδρομές, ιδίως στη Β. Ήπειρο, θέτοντας και κάποιους στόχους επωφελείς, τόσο για τους ίδιους τους εκδρομείς, όσο και για τους ολίγους, δυστυχώς, εναπομείναντες εκεί αδελφούς μας ΒΗπειρώτες.
Η πρόσφατη εκδρομή, την οποία οργάνωσε και πραγματοποίησε ο ίδιος ο Πρόεδρός της κ. Δ. Περδίκης, ήταν 4ήμερη, είχε βασικές επισκέψεις στους Αγίους Σαράντα, τη Χιμάρα και την Αρχαία Απολλωνία, καθώς και επίσκεψη στο μοναδικό δυστυχώς αναγνωρισμένο από την Αλβανική Πολιτεία Στρατιωτικό Νεκροταφείο πεσόντων ηρωικώς Αξιωματικών και οπλιτών από τις 15.000 περίπου, στους Βουλιαράτες. Είχε ληφθή μάλιστα μέριμνα διαμονής και γευμάτων σε κατόχους, κατά το δυνατόν, ΒΗπειρώτες για την σχετική ενίσχυσή τους, ηθική και υλική. Από τη σκοπιά μου, που είχα την τιμή να συμμετάσχω σ’ αυτήν, συγχαίρω τους διοργανωτές για την εποικοδομητική για όλους επιτυχία της και θα περιορισθώ μόνο σε κάποιες απλές διαπιστώσεις: Τη διαδρομή μέχρι Αγ. Σαράντα είναι η 4η φορά που διήλθα, με πρώτη ακόμη με τα θανατηφόρα συρμπατοπλέγματα (Ιούνιος 1991) και με απαγόρευση επισκέψεων στα ΒΗπειρωτικά χωριά, καθώς και με συνοδεία δυο δήθεν «ξεναγών» ΒΗπειρωτών, του Καθεστώτος εκείνου!
Τώρα δεν είχαμε πρόβλημα τέτοιων επισκέψεων, όπως απεδείχθη με την επίσκεψή μας στο ελληνικότατο ιστορικό Φοινίκι (την αρχαία Φοινίκη, γνώριμη και από τον Πύρρο, τον Βασιλέα της Ηπείρου), αλλά σχεδόν έρημο, με λίγους, κυρίως ηλικιωμένους και δύο καφενεία, με τους φιλόξενους κατοίκους, ίδιον, άλλωστε, των Ηπειρωτών εν γένει!
Ευοίωνον είναι ότι μεταξύ των ήδη πολλών ερημωμένων σπιτιών κτίζονται και κάποια νέα, ελπίζουμε, όχι μόνον για προσωρινά «παραθεριστικά»! Ήδη, μάλιστα, μερικά κατοικούνται και από παλιννοστήσαντες και μονίμως επανεγκαταστημένους και ασχολουμένους με βιοτεχνίες και λοιπές «επιχειρήσεις», ανοίγοντας το δρόμο και σ’ άλλους, που θα αποτελέσουν και την μοναδική σωτηρία της Β. Ηπείρου!..
Στους Αγίους Σαράντα το ωραίο λιμάνι τους, παντελώς έρημο τότε, ελεγχόμενο το βράδυ και με προβολείς, τώρα έχει την συνήθη εμφάνιση λιμανιού, με τη συχνή συγκοινωνία με την γειτονική Κέρκυρα και αλλαχού!
Επίσης τότε ήτο αραιοκατοικημένη μικρή σχετικά πόλη με κατοίκους υποχρεωτικά μάλλον κλειστούς στον εαυτό τους, με «μαγαζιά» σχεδόν άδεια «εμπορίου», με ανύπαρκτες επιγραφές στην Ελληνική και οικοδομική μορφή, που θύμιζε, εν πολλοίς, εκείνη της ελεύθερης Ηπείρου!
Σήμερα, όμως, είναι εμφανής ο άτακτος οικοδομικός οργασμός με πανύψηλα ξενοδοχεία και άλλες οικοδομές που πολλά ξεπερνούν και των Αθηνών και άλλα μικρότερα σε εκβραχισμούς, προφανώς για εγκατάσταση ακόμη και από το Βορρά, Τσάμηδων, κ.ά., προκειμένου να αλλοιωθεί και η πληθυσμιακή σύσταση. Απουσιάζουν και τώρα οι ελληνικές επιγραφές καταστημάτων κλπ. Καμαρώσαμε, πάντως, και τον εκ θεμελίων ανεγερθέντα Ι.Ν. Αγίου Χαραλάμπους, ενός από τα πολλά εκκλησιαστικά, κοινωνικά και λοιπά θεάρεστα έργα του μακαρ. Αναστασίου.
Συγκινητική ήταν και η επίσκεψή μας στο ιστορικό και τραγικό Λυκούρ(ε)σι, ακρόπολη, ουσιαστικά, των Αγίων Σαράντα. Πρόκειται για την 13ήμερη εξέγερση του 1878 (12-24/2), ύστερα από την απόβαση 400 εθελοντών υπό το Μοίρ/χο Χωρ/κής Γ. Στεφάνου ή Στεφανίδη, που κατέληξε στο ολοκαύτωμα του Λυκουρσίου. Επέδρασε όμως θετικά στο Συνέδριο και τη Συνθήκη του Βερολίνου (1-13/7/1878), που επακολούθησε, διότι με το Γ’ Πρωτόκολλο μεταφέρονται τα Ελληνοτουρκικά σύνορα στον Άραχθο και Β. της Θεσσαλίας (Α.Π.Π.: Οι Εθνικοαπελευθερωτικοί Αγώνες των ΒΗπειρωτών κατά την Τουρκοκρατία, (ανάτ.), Αθ. 1992, 538-39).
Η διαδρομή Αγ. Σαράντα - Χιμάρας, πέραν των προβλημάτων των στενών και εσκαμμένων για ανακατασκευή δρόμων, μας θύμιζαν και ιστορικές τοποθεσίες και δη χωριά, όπως την Νίβιτσα, ιδιαίτερη πατρίδα του Δημητρίου Δούλη Ανωτέρου Αξ/κού του Ελληνικού Στρατού και στελέχους έπειτα της Προσωρινής Κυβ/σεως της Αυτονόμου Ηπείρου (ως Αρχηγού του Στρατού και Υπ. Αμύνης, 1914). Και ο Άγιος Βασίλειος, καίτοι, εν πολλοίς Αλβανόφωνο, όμως μας έδειξαν κάποιες επαφές με κατοίκους και κάποια μικρά παιδιά στην ωραία Πλατεία.
Η επίσκεψη στη Χιμάρα όμως απετέλεσε ικανοποίηση ενός ονείρου μου από πολλών ετών. Ασχολήθηκα πολύ με την ιστορία της, που από το 1518 (αρχές, περίπου, της Τουρκοκρατίας), με τους αγώνες τους οι Χιμαριώτες κέρδισαν ευρεία και πρωτοφανή για τις συνθήκες και το πνεύμα Αυτονομία, την οποία με διάφορες διακυμάνσεις κράτησαν μέχρι το 1945, οπότε τόλμησαν ν’ αντισταθούν και κατά του καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα, διότι αρνήθηκαν να υπερψηφίσουν το καθεστώς του. Σ’ αντίποινα εκείνος τους έκλεισε τα σχολεία, αφαιρώντας και την Ελληνική ιθαγένεια!
Οι Χιμαριώτες έδιναν το «παρών» πρωτοπορώντας και σ’ όλους τους απελευθερωτικούς Αγώνες του Γένους μας, όπως το ‘21 και σ’ αυτό το Μεσολόγγι, στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, που απέκτησαν την, έστω και προσωρινή, δυστυχώς, Ελευθερία τους από τις πρώτες περιοχές της ενιαίας Ηπείρου (5-11-1912), υπό τον πρωταγωνιστή Σπ. Σπυρομήλιο με αποκορύφωμα τον Επικό Αυτονομιακό Αγώνα του 1914. Πρώτη η Χιμάρα προχώρησε και στην Αυτονομία (9-2-1914). Ο Σπ. Σπυρομήλιος αντέδρασε και στην υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Κέρκυρας (17-5-14), διότι δεν ικανοποιούσε την Ένωση με την Μητέρα Πατρίδα, πράγμα που τον δικαίωσε η ιστορία, δυστυχώς, όμως, από την αρνητική πλευρά!
Η παλιά Χιμάρα (το Κάστρο), φέρει στον νου μας όλη την παλαιότερη ιστορία της, με τη μεγάλη Εκκλησία των Αγίων Πάντων, που το αθεϊστικό καθεστώς άφησε μόνον τους τοίχους, την Ακροκεραύνια Σχολή, που επετεύχθη η λειτουργία της πρόσφατα, έπειτα από 60 περίπου χρόνια. Εκεί αντιμετωπίσαμε και το εγκαταλελειμμένο και ημιερειπωμένο σπίτι της ιστορικής Οικογενείας Σπυρομήλιου, «προς δόξαν» και της Μητέρας Πατρίδας (!), καθώς και των απανταχού Χιμαριωτών. Επίσης την Εκκλησία της παλαιφάτου ομώνυμης Επισκοπής και το Εκκλησάκι του Αγίου Κοσμά στη θέση, όπου εκείνος μίλησε για ίδρυση σχολείων κλπ.
Την αρχαιότητα και την ορθή ονομασία της και ορθογραφία μαρτυρεί και η αποκαλυφθείσα επιγραφή στο ερειπωμένο επισκοπικό μέγαρο, κτισμένο στον αρχαιότερο Ναό του Απόλλωνα «ΦΟΙΒΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ ΧΙΜΑΙΡΑΝ ΕΠΟΛΙΣΕΝ» (= «έκτισε»).
Η Νέα Χιμάρα, όμως, στην παραλία μας μεταφέρει και στη σύγχρονη πόλη, η οποία συνεχίζει και σήμερα επαξίως την Ιστορία της. Το επιβεβαιώνει και η πρώτη εικόνα της με τις ελληνικές επιγραφές στα καταστήματά της, τα κέντρα και τα ξενοδοχεία, τα ονόματα των δρόμων της και η συνεχής χρήση της Ελληνικής γλώσσας.
Αυτό οφείλεται, τόσο στους διαφεύγοντες τον πειρασμό να εγκαταλείψουν τις ρίζες τους για καλύτερη ζωή και εμπλουτισμό και διαμένοντες εκεί, αρχικά και με πολλές στερήσεις και δοκιμασίες, όσο και σε εκείνους, που ύστερα από κάμποσα χρόνια σκληρής επίσης εργασίας στη μητέρα πατρίδα, επανέκαμψαν με τις σχετικές οικονομίες τους και δημιούργησαν κάποιες επιχειρήσεις, από καφενεία (π.χ. Φοινίκι), μέχρι και ξενοδοχεία, κλπ. (π.χ. Χιμάρα, Αργυρόκαστρο κ.ά.). Ασχολούμενοι και με άλλες εργασίες δίνουν ζωή στον τόπο τους, συμβάλλοντες θετικά στην αναβίωση και της Β. Ηπείρου, ίσως και βορειότερα αντιμετωπίζοντες ακόμη και δυσκολίες από το εκεί περιβάλλον και τις αρχές, επίσημες ή «ανεπίσημες»!
Αυτό δείχνει, όπως τονίσθηκε, το δρόμο και σ’ άλλους ΒΗπειρώτες, που βρίσκονται στην Ελλάδα και αλλαχού ως οικονομικοί μετανάστες, κλπ., πριν ερημωθεί τελείως η Β. Ήπειρος, με όλες τις οδυνηρές επιπτώσεις για τον προαιώνιο αυτό Ελληνικό χώρο, που θα τις αξιοποιήσει ασφαλώς αρνητικώς η άλλη πλευρά! Συνεπώς, η μόνη οδός σωτηρίας επανακτήσεως και αξιοποιήσεως της προαιώνιας Ελληνικής ΒΗπειρωτικής γης (Ιδιωτικής, Κοινοτικής, Εκκλησιαστικής) είναι η επανανάκαμψη και οπωσδήποτε συχνότατη, με κάθε ευκαιρία, θετική παρουσία και συμβολή των κατοίκων της εκεί (σε εκλογές κλπ.).
Εδώ έχει ασφαλώς το λόγο και την ευθύνη και η Ελληνική Πολιτεία, ως «Μητέρα Πατρίδα», να συμβάλει με διμερείς συμφωνίες κλπ. στην ενθάρρυνση και καλύτερη δυνατή εξασφάλιση των προσπαθειών αυτών. Ας μην αφήσει άλλη απώλεια ευκαιριών και στην περίπτωση αυτή, όπως π.χ. την πρόσφατη του Κοσόβου, το οποίο, με την συμπαράσταση και της Αλβανίας επέτυχε ήδη και την Ανεξαρτησία του, παρά τα μηδαμινά εν γένει δικαιώματα και διπλωματικά κείμενα, έναντι του ΒΗπειρωτικού με τους πλούσιους αγώνες και θυσίες του, με κορυφαίο επίτευγμα και αυτό το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας, για ευρεία, τουλάχιστον, Αυτονομία!
Ιδιαίτερα οι Χιμαριώτες, οφείλουν να συμπαρασταθούν αμεσότερα στον μεγάλο αγωνιστή Δήμαρχό τους, με την επανειλημμένη εκλογή του οποίου επεβλήθη και επίσημα η επί τόσα χρόνια διωκομένη Ελληνικότητά της. Προσωπικά εθλίβην εκούοντας σε κεντρική αίθουσα της Αθήνας (5-7-08), αδελφούς Χιμαριώτες, εγκατεστημένους εδώ μετά την μεταπολίτευση, ν’ απαιτούν και με γλώσσα αήθη, από τον κ. Δήμαρχο, να τους εξασφαλίσει την εκεί περιουσία τους, λησμονούντες ότι και αν αποκτηθεί, εφ’ όσον δεν αξιοποιηθεί παρουσία και των ιδιοκτητών, δεν θα αργήσει να περιέλθει στο οικείο Κράτος, όπως γίνεται ήδη στην Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο από τους Τούρκους, όχι μόνο σε ιδιόκτητες περιουσίες, αλλά και σε Σχολεία, Εκκλησιαστικές περιουσίες, κλπ.!
Με τη διέλευσή μας και από τα λοιπά χριστιανικά χωριά της Χιμάρας, όπως τους Δρυμάδες, καθώς και τον Αυλώνα, τερματίζουμε στον τελευταίο προορισμό μας, την Αρχαία Απολλωνία, μια από τις δυο αφετηρίες της Εγνατίας, τα ερείπια και ευρήματα της οποίας καλύπτουν πολλούς αιώνες των Αρχαίων Ελληνικών, Χριστιανικών και μεταγενέστερων χρόνων με σαφή πάντα την Ελληνοχριστιανική σφραγίδα. Αποκρύπτεται όμως η ανεξίτηλη προέλευσή τους στα προπαγανδιστικά και λοιπά «μαρτύρια»!
Η τελευταία ημέρα της επιτυχημένης αυτής εκδρομής έκλεισε με δύο ακόμη επισκέψεις - εκπλήξεις. Η Δερβιτσιάνη με τα μαγαζιά με Ελληνόγλωσσες επιγραφές, την καθολική χρήση της Ελληνικής γλώσσας, τις γριές με τις παραδοσιακές φορεσιές και τις συγκινητικές αφηγήσεις, αποτελεί, όντως, την πρωτεύουσα του ΒΗπειρωτικού Ελληνισμού στη Δρόπολη, όπως την γνώρισα και σε προηγούμενες επισκέψεις μου!
Τέλος, άκρως συγκινητική ήταν η επίσκεψή μας στο -μοναδικό, δυστυχώς- επίσημο νεκροταφείο πεσόντων Στρατιωτικών μας στη Β. Ήπειρο και τον επικό Ελληνοϊταλικό Πόλεμο 1940-41 στους Βουλιαράτες, παρά το γεγονός ότι σώζονται αλλά δεν αναγνωρίζονται επισήμως, τουλάχιστον και άλλα δύο (όπως στην Πρεμετή και στην Κλεισούρα), ενώ υπάρχουν όσοι διασώζονται ως τάφοι καθώς και σκόρπια οστά, ιδιαίτερα στο θρυλικό 731 ύψωμα, από την περιβόητη εαρινή, απολύτως αποτυχημένη, προσωπική επίθεση του Μουσολίνι (Μάρτιος 1941). Σημειώνεται ότι και το Νεκροταφείο αυτό ανασυγκροτήθηκε ύστερα από συνταχθέν από τον τολμηρό Βουλιαρατινό Μπάκο Δημ. Σχέδιο, προ της καταστροφικής μανίας ακόμα και των Σταυρών των τάφων, από τον Ενβέρ Χότζα. Μεταξύ, μάλιστα, των ονομάτων στους τάφους αυτούς ανέγνωσα και εκείνο του Λοχία Δερδεμέζη Ιωάννη από τα Δερβίζιανα.
Το παρόν φέρει στη μνήμη μας και το υπέρτατο Χρέος της Ελληνικής Πολιτείας και του Ελληνισμού ολόκληρου, έναντι των χιλιάδων αυτών ηρώων και με διεθνή σημασία και ακτινοβολία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. (Βλ. Γ. Σούρλα «Οι Ήρωες του 1940 περιμένουν» και Α.Π.Π. «Η Τραγωδία των οστών των ηρώων Ελλήνων του Ελληνικού Στρατού», Ιουν.06).

Του ΑΠ. Π. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ