Η σκοτεινή πλευρά του μακιγιάζ

[Moira]

Μόλυβδος, υδράργυρος και άλλες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τη βιομηχανία των καλλυντικών έχουν ενοχοποιηθεί για πλείστες όσες παρενέργειες στον ανθρώπινο οργανισμό. Από την αρχαιότητα ως σήμερα η υγεία θυσιάζεται στον βωμό του κάλλους. Μήπως είναι καιρός να σταματήσουμε;



Μακιγιάζ ή αλλιώς ψιμυθίωση.
Μια διαδικασία που κατά καιρούς έχει θεωρηθεί υπερτιμημένη και άλλοτε πάλι παρεξηγημένη. Αν και πολλές φορές φτάνει στα όρια της υπερβολής, το γυναικείο κοινό συνεχίζει να στηρίζει με νύχια και με δόντια τις προτάσεις της βιομηχανίας της ομορφιάς. Ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι σε αρκετές περιπτώσεις μια απαστράπτουσα εμφάνιση μπορεί να συνδέεται με τη χρήση επιβλαβών προϊόντων.

Και αν η σημερινή κατάσταση, κατά την οποία πολλές φορές η υγεία θυσιάζεται στον βωμό της ομορφιάς και του χρήματος, σας κάνει να αναπολείτε τα παλιά καλά χρόνια, όταν για την παρασκευή καλλυντικών χρησιμοποιούνταν μόνο αγνά υλικά, τότε τα όσα ακολουθούν ίσως σας κάνουν να αναθεωρήσετε. Γιατί όπως όλα δείχνουν το παιχνίδι της ομορφιάς ούτε και τότε ήταν τόσο «αθώο»!

Αρχαία... τρέλα



Ακόμη και τα καλλυντικά της αρχαιότητας κάθε άλλο παρά αγνά ήταν, καθώς η υψηλή περιεκτικότητά τους σε διάφορες βλαβερές ουσίες φόρτωνε τους χρήστες τους με πλήθος παρενεργειών

Αρχαιολογικά ευρήματα που ήρθαν στο φως πριν από λίγα χρόνια αποκάλυψαν την ασχήμια της αρχαίας ομορφιάς, ταξιδεύοντας τους επιστήμονες σε εποχές όπου τα περίφημα καλλωπιστικά σκευάσματα είχαν υψηλή περιεκτικότητα σε μόλυβδο, υδράργυρο, αρσενικό ή ακόμη και ραδιενεργούς ουσίες λόγω της έλλειψης γνώσεων, της αδιαφορίας, αλλά και του υπέρμετρου ναρκισσισμού!

Το σύγχρονο αϊλάινερ οφείλει την ύπαρξή του στους αρχαίους Αιγυπτίους. Οπως γνωρίζουμε τα έντονα μαύρα σχιστά μάτια κυριαρχούσαν στα χρόνια των Φαραώ. Από τι αποτελούνταν όμως το υλικό που χάριζε το επιβλητικό αυτό βλέμμα; Η μαύρη πάστα με την οποία σκίαζαν τα μάτια τους περιείχε μεγάλες ποσότητες μαλαχίτη, ενός είδους χαλκού, γαληνίτη και αιθάλης, γνωστής και ως kohl.

Το συγκεκριμένο υλικό όμως, σύμφωνα με τους ιστορικούς, πέραν της εντυπωσιακής εικόνας που χάριζε στους χρήστες του, τους φόρτωνε με μια σειρά παρενέργειες. Από ερεθισμένα μάτια ως αϋπνία και νοητικά προβλήματα, ενώ πολλές φορές λόγω της υπερβολικής τοξικότητας το δέρμα στο σημείο όπου εφαρμοζόταν το προϊστορικό αϊλάινερ γινόταν σχεδόν διάφανο.

Στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό η ψιμυθίωση κατείχε πολύ σημαντική θέση. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν μια λευκή κρέμα προσώπου από μόλυβδο που ονομαζόταν ψιμύθιον - εξ ου και η γενικότερη έννοια του μακιγιάζ -, την οποία, όπως δημοσίευσε το επιστημονικό έντυπο «Clinics in Dermatology» το 2001, εφάρμοζαν γύρω από τα μάτια ή σε ολόκληρο το πρόσωπο για να αποκτήσουν ακόμη πιο καθαρή επιδερμίδα.

Η μόδα του «νεκρικού λευκού» επικρατούσε και στην αρχαία Ρώμη. Εκεί η χρήση ενός μείγματος από λευκό μόλυβδο και ξίδι ήταν ένδειξη ευγενούς καταγωγής. Προσθέτοντας λίγο ερυθρό μίνιο μολύβδου στα ζυγωματικά - το υλικό σήμερα χρησιμοποιείται για την κατασκευή μπαταριών ή αντισκωριακής μπογιάς - η μονότονη μάσκα εκτυφλωτικής «λάμψης» αποκτούσε μια πιο ροδαλή εικόνα. Οσο για τη δράση του μολύβδου; Καταστροφική, καθώς το συγκεκριμένο χημικό στοιχείο προκαλούσε στους χρήστες από πληγές στα σημεία εφαρμογής του ως δηλητηρίαση ή στειρότητα.

Από την κορυφή...

Και οι βαφές μαλλιών της αρχαίας εποχής περιείχαν μόλυβδο. Αν και τα συστατικά τους ήταν ακατάλληλα, παρ' όλα αυτά, όπως έδειξαν πρόσφατες έρευνες γάλλων επιστημόνων, η «συνταγή» της βαφής των ενοχλητικών γκρίζων μαλλιών που χρησιμοποιούσαν τόσο οι αρχαίοι Ελληνες όσο και οι αρχαίοι Ρωμαίοι ήταν υπερβολικά προηγμένη για την εποχή καθώς ακολουθούσε τους κανόνες της σύγχρονης νανοτεχνολογίας. Σύμφωνα με δημοσίευση της διαδικτυακής επιθεώρησης «Nano Letters» τον Οκτώβριο του 2006, πρόκειται για μια τεχνική 2.000 ετών κατά την οποία, σύμφωνα με τους επιστήμονες, το οξείδιο του μολύβδου προκαλούσε χημική αντίδραση όταν ερχόταν σε επαφή με το θείο των αμινοξέων που εντοπίζεται στην κερατίνη της τρίχας, βάφοντάς την έτσι μαύρη.

Και οι σύγχρονες βαφές όμως θεωρούνται εξίσου ένοχες με αυτές του παρελθόντος. Σύμφωνα μάλιστα με μεγάλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε έξι ευρωπαϊκές χώρες και δημοσιεύθηκε το 2006 στην επιθεώρηση «American Journal of Epidemiology», όσες γυναίκες χρησιμοποιούν συχνά βαφές ή χρωμοσαμπουάν αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του λεμφικού συστήματος, όπως για παράδειγμα η νόσος του Χότζκινς ή κάποια είδη λευχαιμίας.

Οι ειδικοί μάλιστα είχαν επισημάνει τότε ότι μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι γυναίκες που είχαν αρχίσει να βάφουν τα μαλλιά τους πριν από τη δεκαετία του '80, όταν ακόμη οι βαφές περιείχαν περισσότερα καρκινογόνα στοιχεία. Εκείνες μάλιστα που έκαναν χρήση για περισσότερο από μία δεκαετία είχαν 34% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο. Υστερα από πειράματα που απέδειξαν τη βλαβερή δράση τους, πολλές εταιρείες από το 1978 ως το 1982 προχώρησαν στην αλλαγή της σύστασης των προϊόντων τους.

Γνώση χωρίς συμμόρφωση

Ωστόσο, η συσσώρευση τόσο μεγάλων ποσοτήτων τοξικών ουσιών στα καλλυντικά της αρχαιότητας, παρά τις τρομακτικές παρενέργειες, δεν φαίνεται να έγινε παράδειγμα προς αποφυγήν. Αντίθετα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στο «Βήμα» η συγγραφέας του βιβλίου «Not Just a Pretty Face: The Ugly Side of the Beauty Industry» και συνιδρύτριας του αμερικανικού οργανισμού ελέγχου ασφαλών καλλυντικών προϊόντων Campaign for Safe Cosmetics κ. Στέισι Μάλκαμ, «όλοι μας τελικά βράζουμε σε μια χημική σούπα». Ενώ συμπληρώνει: «Το δυστυχές είναι ότι πολλά προϊόντα περιέχουν τα ίδια βλαβερά συστατικά ακόμη και σήμερα, παρά το γεγονός ότι διαθέτουμε πλέον πιο εξειδικευμένες γνώσεις γύρω από την επικινδυνότητα των ουσιών και τις βλαβερές επιπτώσεις που έχουν στον οργανισμό».

Υπάρχουν αρκετοί οργανισμοί που δρουν υπέρ του καταναλωτικού κοινού, δηλώνει η κ. Μάλκαμ. «Ενας από αυτούς είναι και το Campaign for Safe Cosmetics. Πρόκειται για μια σύμπραξη φεμινιστικών, περιβαλλοντικών και ιατρικών συλλόγων που προσπαθούν να μειώσουν τα τοξικά χημικά στα προϊόντα περιποίησης» μας λέει. «Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε λόγω της ανησυχίας μας για τη χρήση φθαλατών, ουσιών που συνδέονται με προβλήματα γονιμότητας. Το 2002 ο οργανισμός μας ανακοίνωσε ότι σε ποσοστό άνω του 70% τα προϊόντα περιποίησης περιείχαν φθαλάτες, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν αναφερόταν πουθενά στη συσκευασία τους. Μεταξύ αυτών πολύ γνωστά σαμπουάν, αποσμητικά, σπρέι μαλλιών και αρώματα» επισημαίνει η Αμερικανίδα.

Το κόκκινο της φωτιάς


Οσο για τα προϊόντα μακιγιάζ, εκεί ίσως τα πράγματα είναι πιο σκούρα. Και δεν πρόκειται για τη νέα παλέτα χρωμάτων, αλλά για το γεγονός ότι οι ουσίες που περιέχουν ακόμη και σήμερα είδη καθημερινής χρήσης θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνες. Ενοχα κρίνονται τα κόκκινα κραγιόν, τα οποία κατηγορούνται για υψηλά ποσοστά μολύβδου, ενώ και οι μάσκαρες και τα αϊλάινερ δέχονται τα πυρά των ειδικών για την περιεκτικότητά τους σε υδράργυρο.

Μάλιστα κατά το παρελθόν οι μάσκαρες είχαν κατηγορηθεί ως και για τύφλωση, με χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνο της Lash Lure. Σύμφωνα με δημοσίευμα του περιοδικού «Time» το 1933, η αποκάλυψη της επικινδυνότητας της εν λόγω μάσκαρας είχε τρομοκρατήσει ακόμη και την τότε πρώτη κυρία των ΗΠΑ κ. Ελεανορ Ρούζβελτ. Οπως αναφέρει η επιθεώρηση «Journal of the American Medical Association» της ίδιας χρονιάς, συνολικά 17 γυναίκες υπέφεραν από σοβαρές μολύνσεις, ενώ σε μία από αυτές η «φονική» μάσκαρα προκάλεσε τελικά ολική τύφλωση.

Οπως εξηγεί η κ. Μάλκαμ, τα τοξικά χημικά μολύνουν το περιβάλλον και μαζί κι εμάς. «Δυστυχώς πολλά από τα αγαπημένα μας προϊόντα περιέχουν τοξικές ουσίες οι οποίες περνούν στον οργανισμό και μεταδίδονται στη συνέχεια στα παιδιά μας» δηλώνει η συγγραφέας, ενώ υποστηρίζει ακράδαντα ότι ως πολίτες έχουμε τη δυνατότητα να αντισταθούμε στο βρώμικο παιχνίδι της ομορφιάς και να αλλάξουμε τη νεφελώδη κατάσταση που επικρατεί γύρω από τη βιομηχανία των καλλυντικών.

Κάθε τόσο λίστες με επικίνδυνα προϊόντα εμφανίζονται στην επικαιρότητα. Τι κάνουν όμως οι κατασκευάστριες εταιρείες-κολοσσοί του κλάδου; «Είναι πολύ πιο οικονομικό για τις εταιρείες να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τα ίδια συνθετικά χημικά που χρησιμοποιούσαν τόσα χρόνια, ακόμη και αν νέα επιστημονικά ευρήματα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις παρενέργειες που μπορεί να έχουν στον ανθρώπινο οργανισμό» τονίζει η τολμηρή συγγραφέας. «Οσο οι καταναλωτές παραμένουν στο σκοτάδι για τις τοξικές ουσίες που περιέχουν τα συγκεκριμένα προϊόντα τόσο οι εταιρείες δεν χρειάζεται καν να μπουν στον κόπο να αλλάξουν τα βλαβερά αυτά συστατικά. Αυτό σημαίνει ότι ξοδεύονται πολλά χρήματα ώστε να επικαλύπτεται η "ασχήμια" της βιομηχανίας της ομορφιάς» μας λέει η κ. Μάλκαμ.

Μόλυβδος, ο βασικός ένοχος

Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνο του μολύβδου, για υψηλή περιεκτικότητα του οποίου έχουν κατηγορηθεί πολλά επώνυμα κόκκινα κραγιόν. Πρόσφατες έρευνες της Αμερικανικής Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας έδειξαν ότι ο μόλυβδος (είτε στην ατμόσφαιρα είτε σε καταναλωτικά προϊόντα) μπορεί να προκαλέσει στους ενηλίκους μεταξύ άλλων πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου, προβλήματα στην αναπαραγωγή, στη συγκέντρωση και στη μνήμη, αλλά και να αυξήσει υπερβολικά την πίεση του αίματος. Στην περίπτωση των παιδιών τα πράγματα είναι πιο σοβαρά, καθώς μπορεί να οδηγήσει στη μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, σε εγκεφαλική βλάβη ή προβλήματα στο νευρικό σύστημα.

«Οι καταναλωτές τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουν ότι τα προϊόντα που αγοράζουν περιέχουν τοξικές ουσίες» υποστηρίζει η κ. Μάλκαν. «Και φυσικά σε αυτό σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι κατασκευάστριες εταιρείες που στις ετικέτες των προϊόντων τους περιγράφουν "επιλεκτικά" τη σύστασή τους, αλλά και οι αρχές (όπως ο αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων) που δεν είναι σε θέση να έχουν τον πλήρη έλεγχο των προϊόντων περιποίησης ευρείας κατανάλωσης» δηλώνει κατηγορηματικά η συγγραφέας. Και συμπληρώνει ότι «ενώ στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν ήδη απαγορευθεί περί τα 1.000 χημικά που συνδέουν τα καλλυντικά με την εμφάνιση καρκίνου, επιπλοκών κατά τον τοκετό ή ακόμη και γενετικών μεταλλάξεων, στις ΗΠΑ εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται».

Και το φίδι στη μόδα

Παρ' όλα αυτά υπάρχουν και εκείνοι που, θαμπωμένοι από τα «εκπληκτικά» αποτελέσματα και την υπερβολικά χαμηλή τιμή, είναι διατεθειμένοι να βουτήξουν τον εαυτό τους στα χημικά, δοκιμάζοντας προϊόντα άγνωστης προέλευσης και αμφιβόλων συστατικών. Οι θετικές εντυπώσεις διάσημων ηθοποιών μάλιστα μερικές φορές θεωρούνται «εγγύηση» για την ασφάλειά τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η φρενίτιδα που ξεκίνησε από το Χόλιγουντ και ακούει στο όνομα Defy Time. Πρόκειται για μια κρέμα προσώπου η οποία περιέχει συνθετικό δηλητήριο φιδιού και αντί μόλις 70 ευρώ υπόσχεται νεανική επιδερμίδα. Χάρη στη συνθετική ουσία Sysnake που αδρανοποιεί τους μυς του προσώπου όπως ακριβώς το δηλητήριο του φιδιού, η κατά τα άλλα «θαυματουργή» κρέμα «σιδερώνει» τις ρυτίδες.

Παρά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα που διατυμπανίζουν όμως οι διάσημοι χρήστες της, η εν λόγω κρέμα αμφισβητείται από την πλευρά των επιστημόνων, καθώς - όπως επισημαίνουν - η χρήση συνθετικού δηλητηρίου στα καλλυντικά χρήζει εκτενέστερης έρευνας.

Μέσα από την ψευδαίσθηση της τελειότητας, το κύκλωμα της ομορφιάς επιβάλλει συγκεκριμένα πρότυπα. Πρότυπα για την απόκτηση των οποίων απαιτούνται θυσίες. Σε μια κοινωνία όπου η εξωτερική εμφάνιση συχνά επικαλύπτει την προσωπικότητα, οι θυσίες αυτές καταλήγουν πολλές φορές να θέτουν σε κίνδυνο τον ίδιο μας τον εαυτό. Και στην προκειμένη περίπτωση ακόμη και οι τσουχτερές τιμές δεν διασφαλίζουν την υγεία των καταναλωτών. Η θεωρία δηλαδή τού ό,τι πληρώνεις παίρνεις δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Ωστόσο η ομορφιά στην ουσία δεν πρέπει να είναι επικίνδυνη. «Κανονικά δεν θα έπρεπε να μπαίνουμε καν στη διαδικασία της επιλογής προϊόντων βάσει της ασφάλειας ή της υγείας» επισημαίνει η κ. Μάλκαμ. «Είναι καιρός να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας. Το αν θα διαθέσουμε τα χρήματά μας σε εταιρείες που παρασκευάζουν τοξικά καλλυντικά είναι επιλογή μας. Αν ενώναμε όλοι τις δυνάμεις μας και αντιτασσόμασταν σε αυτό, το καθεστώς της βιομηχανίας της ομορφιάς θα άλλαζε ως το τέλος της εβδομάδας» δηλώνει χαρακτηριστικά...

Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκέπτονται την ιστροσελίδα: http://www.safecosmetics.org

[Moira]

Η γενετική ροπή προς τον εθισμό στο αλκοόλ και στη νικοτίνη συμβάλλει αλλά δεν αρκεί για να εδραιωθεί η εξάρτηση. Αλκοολισμός και κάπνισμα, οι δύο σύγχρονες μάστιγες είναι πολυπαραγοντικές και μπορούμε να τις πολεμήσουμε μόνο με τη γνώση και την εγκράτεια


Μέρες Καρναβαλιού, και είναι εύκολο να χάσει κανείς τον έλεγχο... Οι άμυνες καταρρέουν και πολλοί νέοι εύκολα πιάνονται στην παγίδα εθισμών με μακροπρόθεσμες συνέπειες

«Πάλι τον καύκον έπιας, πάλιν τον νουν απώλεσας» έλεγαν στα αρχαία χρόνια οι διονυσιακοί κρασοπότες. Στη σημερινή εποχή της ανεπανάληπτης σύγχυσης πολλά δεν θέλουμε να θυμόμαστε και πίνουμε και καπνίζουμε· επιδόσεις που γίνονται πιο ανησυχητικές καθώς σε αυτές ασκούνται περισσότερο οι νέοι μας, που τους γονατίζουν τα προβλήματα τα οποία τους μεταφέρουν οι μεγάλοι. Το αποτέλεσμα είναι άλλοι να λαβώνονται ψυχοσωματικά και άλλοι να τραυματίζονται θανάσιμα, χωρίς να γνωρίζει κανένας από την αρχή την τύχη του ή την ατυχία του· αν είναι, δηλαδή, θύμα ή όχι των γονιδίων του.

Δεν γίνονται επίσης ευρέως γνωστά συνταρακτικά στοιχεία που χτυπούν αλύπητα τους νέους μας κυρίως, όπως λ.χ. το ποσοστό ψυχιατρικών διαταραχών που είναι διπλάσιο σε όσους αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το αλκοόλ. Η σοβαρή προσπάθεια του Εθνικού Παν/κού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις διαστάσεις που παίρνει το φαινόμενο, αλλά στην πολυθόρυβη εποχή μας χρειάζονται καμπάνες για να ακουστούν τα μηνύματα. Τέτοια σήματα λ.χ. αφορούν την καλπάζουσα αύξηση κατά 500% τα τελευταία χρόνια στην κατά κεφαλήν κατανάλωση αλκοόλ, την αύξηση κατά 180% στις διαγνώσεις κίρρωσης του ήπατος και τη δραματική μεταβολή στις συνήθειες των εφήβων προς την κατανάλωση σκληρών ποτών.

Παρ' όλα αυτά, το αλκοόλ, όπως και ο καπνός, η εξάρτηση του οποίου είναι επίσης σοβαρή, θεωρούνται «θεμιτά» ναρκωτικά καθώς επιτρέπονται από τον νόμο· με τον καπνό να θεωρείται πιο επικίνδυνος από την κάνναβη, το αλκοόλ να βρίσκεται στα πρώτα πέντε πιο επικίνδυνα ναρκωτικά, και τα δύο να 'ναι πιο επικίνδυνα και από το LSD. Το αλκοόλ χαρακτηρίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το ναρκωτικό με τις σοβαρότερες συνέπειες καθώς η παρατεταμένη χρήση του προκαλεί σοβαρή σωματική, νευρολογική και ψυχιατρική επιβάρυνση. Η νικοτίνη, από την άλλη μεριά, χρησιμοποιείται για την κατασκευή εντομοκτόνων, η πίσσα προκαλεί καρκίνους και πολλές άλλες ουσίες που δημιουργούνται από την καύση του τσιγάρου είναι ισχυρά δηλητήρια, όπως λ.χ. CO, βενζοπυρήνιο, αρσενικό κτλ. Τα γιγάντια όμως οικονομικά συμφέροντα και η έλλειψη επιστημονικής ενημέρωσης σκεπάζουν τις τραγικές συνέπειες του καπνού και του ποτού, δύο ύπουλων συμμάχων και ανελέητων εχθρών μας.

Τρικλοποδιά από τον... Καύκασο!

Σχετικές έρευνες λ.χ. στη γενετική του αλκοολισμού δείχνουν ότι το γενετικό στοιχείο είναι πολυπαραγοντικό, ελέγχεται δηλαδή από πολλά γονίδια και επομένως επηρεάζεται σοβαρά από το περιβάλλον. Ενα τέτοιο γονίδιο αφορά την αλκοολική αφυδρογονάση, που μεταβολίζει με διαφορετικό ρυθμό την αλκοόλη, ανάλογα με την παραλλαγή του, και εξηγεί τη διαφορά στη συμπεριφορά καυκασοειδούς και μογγολοειδούς προέλευσης ανθρώπων· με τους δεύτερους να μην αντέχουν το ποτό και γι' αυτό οι αλκοολικοί είναι ελάχιστοι. Παλαιότερες δικές μας έρευνες στη φρουτόμυγα δροσόφιλα είχαν δείξει ότι δύο παραλλαγές του προαναφερθέντος γονιδίου προκαλούν χρωμοσωματικά θραύσματα και γονιδιακούς ανασυνδυασμούς σε διαφορετικό ποσοστό μετά την κατανάλωση αλκοόλης. Αλλη έρευνα έχει δείξει την εμπλοκή του γονιδίου per που ρυθμίζει τον ημερονύκτιο κύκλο, με μια παραλλαγή του να αυξάνει την ανάγκη κατανάλωσης αλκοόλ.

Νεότερες έρευνες, δημοσιευμένες στο «Cell», στοιχειοθετούν την ύπαρξη ενός γονιδίου που επηρεάζει τη συμπεριφορά - κινητικότητα της δροσόφιλας μετά τη λήψη αλκοόλ· με την ίδια παραλλαγή να προκαλεί ευαισθησία στην κοκαΐνη αλλά και στη νικοτίνη. Η εν λόγω RhoGAPI8B γονιδιακή παραλλαγή φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην αναδιοργάνωση του κεντρικού νευρικού συστήματος των ώριμων μυγών και μπορεί να αξιοποιηθεί ως μοντέλο για την κατανόηση των εγγενών διαφορών των ανθρώπων ως προς την ανοχή στην αλκοόλη.

Οσον αφορά τη γενετική του καπνίσματος, έχουν ενοχοποιηθεί και εδώ πολλά γονιδιακά και χρωμοσωματικά συστήματα σε μελέτες διδύμων, όπως λ.χ. το κυτόχρωμα Ρ450, το DRD2 για τους υποδοχείς της ντοπαμίνης, το SLCGA2 κ.ά., όλα να εμπλέκονται στον μηχανισμό προδιάθεσης για την εξάρτηση από τη νικοτίνη αλλά και στον ρυθμό καπνίσματος. Πιο πρόσφατες έρευνες εστιάζονται σε γονίδια που σχετίζονται με τον μεταβολισμό της νικοτίνης, διάφορα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και τη ρύθμιση των συναισθημάτων· με την εξάρτηση να οφείλεται πιθανόν σε πολλά γονίδια και σε περίπλοκες περιβαλλοντικές επιδράσεις. Αλλες έρευνες αποκαλύπτουν συσχέτιση γονιδίων εθισμού με το γονίδιο που μας κάνει να νιώθουμε ή όχι τη γεύση μιας πικρής ουσίας, της PTC.

Χέρι χέρι τσιγάρο και ποτό

Ο «βασιλιάς του καπνού» δεν έχει τίποτε να φοβηθεί. Οι καπνοβιομηχανίες στηρίζουν σταθερά την παρουσία του...



Η συμμαχία αλκοόλ και καπνού που αποκαλύπτεται δημογραφικά, καθώς το 62% των ανδρών αλκοολικών είναι και βαρείς καπνιστές - το ποσοστό αυτό για τις γυναίκες είναι 46% -, δείχνει ότι κάποια γονίδια προδιαθέτουν το ίδιο άτομο προς το κάπνισμα και το ποτό μαζί! Πρόσφατη έρευνα αποκαλύπτει κάποια συσχέτιση μεταξύ της χρήσης αλκοόλ και καπνού από τη μια μεριά και μιας παραλλαγής, της Val158Met, του γονιδίου της μεθυλοτρανσφεράσης της κατεχόλης-Ο (COMT) από την άλλη. Η συσχέτιση αυτή ισχύει μόνο για τους Αμερικανοϊνδιάνους και όχι για τους Ευρωπαίους, που διαβιούν σε διαφορετικά περιβάλλοντα άγχους και νευρωτισμού· παρατήρηση που παραπέμπει στη μη ύπαρξη μιας μόνο γονιδιακής παραλλαγής αλλά στην περίπλοκη σχέση γονιδίου - περιβάλλοντος.

Η συνύπαρξη της ευπάθειας στο αλκοόλ και στη νικοτίνη, που μπορεί να επηρεάζεται από τον ίδιο γενετικό παράγοντα, έχει δειχθεί και από άλλες μελέτες, όπως λ.χ. στους αρουραίους. Σε μια έρευνα δημοσιευμένη στο «Neurosciences» δύο στελέχη, το Ρ που ήθελε να πίνει αλκοόλ κα το ΝΡ που δεν ήθελε, εκπαιδεύτηκαν να παίρνουν από μόνα τους νικοτίνη πατώντας έναν μοχλό και βρέθηκε ότι το Ρ έπαιρνε αυτοβούλως διπλάσια ποσότητα νικοτίνης. Στους ανθρώπους επίσης το κάπνισμα είναι τρεις φορές πιο κοινό στους αλκοολικούς· με το συμπέρασμα πως η χρήση αλκοόλ οδηγεί στο κάπνισμα και το αντίστροφο. Και επειδή η γενετική παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στον εθισμό του αλκοόλ όσο και της νικοτίνης - σύμφωνα με πολλές μελέτες -, οι ερευνητές υποθέτουν ότι το ίδιο γονίδιο ή γονίδια πιθανόν να επηρεάζουν τη συνενοχή των εν λόγω ουσιών· με τη διαλεύκανση του φαινομένου να προσφέρει σοβαρές πληροφορίες στις αξίες μας και στις στάσεις μας.

Η επίδραση της νικοτίνης στον εγκέφαλο βασίζεται στους νικοτινικούς υποδοχείς της ακετυλοχολίνης, με το αλκοόλ να δρα πάνω στους ίδιους υποδοχείς και να απελευθερώνεται ντοπαμίνη, η ηδονική ορμόνη της ευχαρίστησης. Η λεβεντιά όμως δεν ανήκει σε εκείνον που κάνει το παλικάρι πίνοντας και καπνίζοντας ανεξέλεγκτα αλλά σε εκείνον που προβληματίζεται από την εφηβική κυρίως ηλικία αν είναι γενετικά ευάλωτος· και επειδή δεν μπορεί να το γνωρίζει επί του παρόντος, το μόνο όπλο που διαθέτει είναι η προσοχή και η εγκράτεια· με την τελευταία λέξη κυρίως να μην υπάρχει πια στο λεξιλόγιο πολλών νέων - ιδιαίτερα στις διονυσιακές ημέρες του Καρναβαλιού· ευθύνη που δεν ανήκει βέβαια μόνο σε αυτούς αλλά κυρίως στους μέντορές τους, γονείς, εκπαιδευτικούς, φίλους, που και αυτοί έχουν ξεθωριάσει. Εδώ είναι λοιπόν το πρόβλημα και όχι στα γονίδιά μας· με τη λύση να είναι η γνώση· και η λεβεντιά η αυτοπρόληψη του αυτοδηλητηριασμού μας. Ο Σ. Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής

Σ. Ν. ΑΛΑΧΙΩΤΗΣ