Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΧΑΡΜΠΑΤΣΗΣ

[Βουνίσιος]

Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΧΑΡΜΠΑΤΣΗΣ

Το αλύγιστο βλαστάρι του αειθαλή δέντρου που λέγεται Δίβρη. Το γλυκόλαλο αηδόνι της εθνικής μελωδίας, του άλσους που λέγεται Βόρειος Ήπειρος, έγινε αστέρας και φωτίζει στη λεωφόρο της δόξας της φυλής μας που δύση δε γνωρίζει.


Ο Αριστοτέλης Χαρμπάτσης γεννήθηκε στη Δίβρη το 1913 από μια φτωχή οικογένεια, αλλά πλούσια σε πατριωτικές παραδόσεις.
Ο πατέρας του, Χρήστος Χαρμπάτσης, ο αναγνωρισμένος ως Κιτέλης, τις ταραγμένες δεκαετίες 1900-1918 ζούσε παράνομος (στο κλαρί) και ως εκ τούτου καταδιωκόταν από τις κατοχικές και Αλβανικές αρχές, ώσπου το 1918 με προδοσία σε ενέδρα, στην τοποθεσία Ζαχάρω, δολοφονήθηκε από την εικοσιάδα Ιταλικής δυνάμεως.
Οι τότε αρχές μετά την δολοφονία, τού κάψαν το σπίτι και εξόρισαν την οικογένειά του στην Αυλώνα.
Αλλάζοντας οι καταστάσεις, ύστερα από χρονικό διάστημα, απολύθηκαν από την εξορία και επέστρεψαν στο χωριό.
Ο Αριστοτέλης τελείωσε το δημοτικό σχολείο στη Δίβρη, με τη βοήθεια και τη φροντίδα των τότε αρχών του χωριού, πήγε υπότροφος στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς, όπου και αποφοίτησε με άριστες επιτυχίες.
Το 1933 επέστρεψε στο χωριό για να αρχίσει δουλειά ως Ελληνοδιδάσκαλος, αλλά αυτή την περίοδο η Αλβανική κυβέρνηση, είχε απαγορεύσει τη λειτουργία των Ελληνικών σχολείων και είχε βάλει βίαια την εκμάθηση της Αλβανικής γλώσσας. Ο Αριστοτέλης ήταν ένας από τους πρώτους στην απεργία που έκανε η μειονότητα εναντίον της λειτουργίας Αλβανικών σχολείων και επαναλειτουργίας των Ελληνικών. Οι Αλβανοί διδάσκαλοι περί δύο χρόνια έπαιρναν το μισθό και ολημερίς ήταν πελάτες του καφενείου.
Όμως, με απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης, άρχισε η επαναλειτουργία και ο Τέλης διορίστηκε δάσκαλος, όπου εργάστηκε ως το 1942. Λόγω της δημιουργηθήσας κατάστασης από τα αντάρτικα κινήματα, τα σχολεία έκλεισαν.
Η Ιταλική κατοχή τον βρήκε να εργάζεται διδάσκαλος στα χωριά μας πιστά, παρέχοντας στα Βορειοηπειρωτόπουλα τη δυνατότητα να μάθουν τη μητρική τους γλώσσα, αλλά και να καταρτιστούν με εθνικό Ελληνικό πνεύμα.
Αφού έκλεισαν τα σχολεία και σ' αυτήν την περίοδο απειλούμασταν από τους κακοποιούς λιάπηδες, ο Τέλης, παίρνει ενεργό μέρος στην οργάνωση της τοπικής αυτοάμυνας.
Έτσι σε κάθε επιδρομή κακοποιών, ήταν παρόν, μαχητής και εμψυχωτής των άλλων παιδιών οπλιτών. Σε συνεργασία με τους άλλους συναδέλφους, κατάφεραν και συγκρότησαν μια αυτοάμυνα ισχυρή και πειθαρχημένη με διοικητή τον έμπειρο μαχητή καπετάν Σπύρο Σακελλάρη κι έτσι δεν μπόρεσε να πατήσει ποδάρι λιάπη στη Δίβρη, αλλά και στα γειτονικά αδύναμα χωριά.
Σαν αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών του υπέρ της υπόθεσης του ελληνισμού, υπέρ των εθνικών δικαιωμάτων της Βορείου Ηπείρου και αναγνωρισμένος για τα εθνικά φρονήματα του απ' το σχολείο ακόμα που είχε φοιτήσει ( Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς), καθώς και από την πατριωτική δράση και τον αγώνα της οικογένειας Χαρμπάτση ( ο θείος του Νικόλας Χαρμπάτσης, εθελοντής Μακεδονομάχος και παρασημοφορημένος με το μεγαλόσταυρο, Ελληνόψυχος και μισαλβανός, το ίδιο και ο άλλος θείος του Ζήσης Χαρμπάτσης που υπηρέτησε επί εικοσαετίας το ελληνικό κράτος ως αστυνομικός και την αντίσταση του πατέρα του στο νεοϊδρυθέν Αλβανικό κράτος,) συλλαμβάνεται από τα κατοχικά και αλβανικά όργανα και φυλακίζεται στον Καλιά του Αργυροκάστρου μαζί με άλλους πατριώτες.
Το 1943 πριν τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, αποφυλακίζεται και επιστρέφοντας στο χωριό δραστηριοποιήθηκε εκ νέου με μεγαλύτερες δυνάμεις στον αγώνα για τα εθνικά δικαιώματα της Βορείου Ηπείρου.
Παίρνει μέρος στη συγκέντρωση του Διβροβουνίου και ακολούθως μαζί με άλλους πατριώτες στη συγκέντρωση του Χουστόβου (τοποθεσία στη Δίβρη) για την οργάνωση των εθνικών δυνάμεων, βάζοντας όλες του τις δυνάμεις γι' αυτήν την αποστολή που είχε επωμιστεί.
Κατά τα τέλη του 1943 δυναμώνοντας το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο οι Αλβανοκομμουνιστές ( με βοήθεια των απεσταλμένων του Κ.Κ.Ε) κατόρθωσαν να διαλύσουν τις εθνικές πατριωτικές δυνάμεις, πράγμα που ανάγκασε όλα τα στελέχη να καταφύγουν στις δυνάμεις του Ν.Ζέρβα για να συνεχίσουν τον αγώνα, γλυτώνοντας τη βέβαιη σφαγή τους όπως αποδείχθηκε με αυτούς που έμειναν. Ο Χαρμπάτσης παρότι ειδοποιήθηκε για να εγκαταλείψει τον τόπο δεν έφυγε, συνέχισε τον αγώνα μαζί με άλλους υπό δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες για τη ζωή τους διαμηνύοντας, “εδώ είναι ο αγώνας”.
Την 6η Ιουνίου 1944 δημιουργήθηκε το τάγμα “Λευτέρης Τάλλιος”, σκοπίμως για να επωφεληθούν το κύρος του, για τη διεύρυνση των παρτιζανικών δυνάμεων με παιδιά της μειονότητας. Ο Χαρμπάτσης διορίστηκε υποδιοικητής του τάγματος υπό παρακολούθηση.
Όταν τα σχολεία άρχισαν να λειτουργούν κατά το Σεπτέμβρη του 1944, παραμερίστηκε από την διοίκηση του τάγματος, με το πρόσχημα το διορισμό του ως δάσκαλο και την θέση του ανέλαβε άλλος έμπιστος του κόμματος.
Υπό παρακολούθηση και στο στόχαστρο βρισκόταν ο Τέλης από τις σκοτεινές δυνάμεις του Χότζα και μετά την απελευθέρωση, ώσπου μετά τις εκλογές στις 2 Δεκεμβρίου ,στο ξέσπασμα μιας ξέφρενης προγραμματισμένης τρομοκρατίας για την αποκεφάλιση της μειονότητας από ικανά στελέχη, συλλαμβάνεται μαζί με άλλους πατριώτες και οδηγούνται στον Καλιά Αργυροκάστρου με την κατηγορία “πράκτορας της Ελλάδος”.
Αφού υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια δικάστηκαν εις θάνατο, αυτός , ο Σωτήρης Σκεύης από τα Καλύβια, ο Νάσιος Πάντος από το Σωπίκι, καθώς και άλλοι 17 επίσης Έλληνες από την περιοχή Αγίων Σαράντα, Δρόπολης και Πρεμετής. Αυτές τις λίγες μέρες που έμεναν απ' τη θανατική καταδίκη, μέχρι την εκτέλεση, έγινε μια απεγνωσμένη προσπάθεια απ' τον αδερφό του Σπύρο και τον εξάδελφό του Παναγιώτη, συγκέντρωσαν υπογραφές απ' το λαό του χωριού και της περιοχής για απονομή χάριτος, αλλά το απάνθρωπο αιμοβόρο καθεστώς, αντί χάριτος, συνέλαβε και τους δύο και τους έριξε κι αυτούς στα κάτεργα καταδικάζοντας τον μεγάλο αδερφό του το Σπύρο σε 3 χρόνια κάθειρξη, το δε εξάδελφό του την περίοδο προφυλακίσεως.
Με την ίδια γενναιότητα, αλλά και περιφρόνηση των δήμιων, που τον χαρακτήριζαν στον αγώνα για τα εθνικά δικαιώματα της Βορείου Ηπείρου, στάθηκε στα μαρτύρια που υπέστη.
Οι φυλακές του καθεστώτος είχαν σαν κανόνα, να βγάζουν στο προαύλιο της φυλακής τους κρατούμενους για ήλιο και αέρα. Μια από αυτές τις μέρες, ο Χαρμπάτσης κάλεσε τους συ μελλοθάνατους, να χορέψουν τον “Ντελή Παππά”, αλλά ο χορός διαλύθηκε και η επιθυμία του καταστέλλει άγρια από τους δεσμοφύλακες. Ο Χαρμπάτσης δικάστηκε από στρατοδικείο μαζί με άλλους 19 πατριώτες στο Αργυρόκαστρο το 1946. Στρατιωτικός εισαγγελέας ήταν ο συμμαθητής του στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς, Γ.Κ. από την Πέπελη.
Ο Χαρμπάτσης στάθηκε τόσο γενναία, όπου άφησε άναυδους όλους (αφεντικά και πουλημένους νεογενίτσαρους), η ακαμψία του ήταν σπάνιο φαινόμενο, η πίστη στα ιδανικά του αμετάβλητη. Αυτή η παλικαρίσια στάση του παρακίνησε τον εισαγγελέα να του κάνει έκκληση μετάνοιας( προδοσίας) με αντάλλαγμα, χάρισμα της ζωής του. Ο Χαρμπάτσης όμως του απάντησε πως “υπηρέτης και προδότης δε γίνομαι, ελληνικιά μου έδωσε την ψυχή η μάνα μου και ελληνικιά θα την παραδώσω”.
Ο εισαγγελέας αμέσως ζήτησε τη θανατική ποινή του, όμως ο Χαρμπάτσης ατρόμητος κατηγόρησε τους φονιάδες ενώπιον του τρομοκρατημένου παραδειγματιζόμενου ακροατηρίου και τους είπε πως “αν απ' τον κυπαρισσώνα κόψεις 20 κυπαρίσσια, βλαστάρια νέα θα βγάλει”.
Στις ειρωνευτικές ερωτήσεις που του απευθύνονταν από τον εισαγγελέα και το στρατιωτικό δικαστήριο, έως που ήθελε τα Ελληνικά σύνορα, τους απάντησε: “Τη Βόρεια Ήπειρο μόνον κι όχι Αλβανία, αυτό που υπογράψατε το δεκατέσσερα, πρωτόκολλο αναγνώρισης αυτονομίας”.
Όταν πάρθηκαν δέσμιοι για εκτέλεση εκείνη τη μαύρη νύχτα, ο Χαρμπάτσης είπε στους άλλους: “Άντε βρε παιδιά, μην χολιάζετε, γάμος χωρίς κριάρια δε γίνετε, η πατρίδα θέλει θυσίες.”
Ο Τέλης δε δέχτηκε να δέσει τα μάτια λέγοντας: “Οι άντρες δεν σκοτώνονται με τα μάτια δεμένα.” Μετά τους πυροβολισμούς του εκτελεστικού αποσπάσματος δεν έπεσε αμέσως, στάθηκε για λίγο ταλαντευόμενος, βαστώντας έναν παπά από την Πρεμετή και σωριάστηκαν στο λάκκο μετά τη χαριστική βολή του αποσπασματάρχη. Μετά την εκτέλεση του Χαρμπάτση βυθίστηκε στο πένθος η Δίβρη και όλη η περιοχή.
Απ' τα κομματικά όργανα της ασφάλειας με προπαγάνδα και με βία επιβάλλονταν δημόσια καταδίκη της εχθρικής δράσης του,καθώς και στην οικογένειά του.
Τώρα ανανεώνεται και πάλι η ορφάνια στου Χαρμπάτση,.Οι δυο κορούλες του και η η σύζυγός του ζουν στη φτώχεια και ταπείνωση. Η γριά μάνα του, που ορφανοκουνάρησε τους τρεις γιους της Γιάννη, Σπύρο και Αριστοτέλη, καθώς και τις δυο κόρες της Δημητρούλα και Βαρβάρα, δοκιμάζει και την ορφάνια των δυο εγγονιών της Κασσιανής και Αναστασίας.
Το αίμα του ήρωα Χαρμπάτση και η γραπτή παραγγελία του, που άφησε στο υγρό μεσαιωνικό μπουντρούμι του Αργυροκάστρου: ”Βορειοηπειρώτες αγωνιστείτε για την ελευθερία σας, για τον Ελληνισμό”, έγιναν αγωνιστικό σύμβολο για τους Έλληνες Βορειοηπειρώτες, όπου κατά χιλιάδες αντιστάθηκαν, αγωνίστηκαν και φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, εκτοπίστηκαν και εκτελέστηκαν απ' την Ενβερο-Αλβανο-Κομμουνιστική θηριωδία.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΑΧΑΝΑΣ

Αναδημοσίευση από τη "Φωνή της Δίβρης"