100 χρόνια Ηπειρωτικής Εταιρείας

[priest]

Την Πέμπτη 15 Μαρτίου και ώρα 19:00 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα της Αρχαιολογικής Εταιρείας, επετειακή εκδήλωση της Ηπειρωτικής Εταιρείας επ' ευκαιρία της συμπληρώσεως 100 χρόνων από την ίδρυση της.

Εισηγητής της εκδήλωσης ήταν ο Πρόεδρος του ΔΣ της Εταιρείας και δημοσιολόγος Μιχαήλ Μελάς και συντονιστής ο επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάνθης Χατζηβασιλείου.

Πρώτος ομιλητής ήταν ο φιλόλογος, τέως γενικός επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης και αντιπρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Βορειοηπειρωτικού Αγώνα, Απόστολος Παπαθεοδώρου, με θέμα:
«Η συμβολή της Ηπειρωτικής Εταιρείας στην απελευθέρωση της Ηπείρου και λοιπές δραστηριότητες».
Έγινε λόγος για την ίδρυση της Εταιρείας ως μυστικής οργάνωσης που είχε σκοπό την απελευθέρωση της Ηπείρου από τον Οθωμανικό ζυγό, τον τρόπο λειτουργίας της, τους συνδέσμους που είχαν οι πρωτεργάτες από την Αθήνα με τα σκλαβωμένα τότε εδάφη και τους αγωνιστές όπως καπετάν Κρομμύδας από την Ιερομνήμη Ιωαννίνων και Πουτέτσης από το Αργυρόκαστρο που διεξήγαγαν αντάρτικο παράλληλα με την επίθεση του Ελληνικού Στρατού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Ιδιαίτερη μνεία έγινε για τον Σπύρο Σπυρομίλιο σχετικά με το βίο του και τους αγώνες που έδωσε για τον Ελληνισμό, αλλά και τους αντιστράτηγους Παναγιώτη Δαγκλή και Βασίλειο Μελά, ως πρωτεργάτες της Ηπειρωτικής Εταιρείας.
Αναφορά έγινε φυσικά και στον θρυλικό κατάσκοπο Νικολάκη Εφέντη, που συνέβαλλε στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων, αλλά στη συνέχεια πρόδοθηκε από τον (μέχρι ηλιθιότητας) ενθουσιασμό που έδειξε δημοσιογράφος αποκαλύπτοντας την ταυτότητα του, με αποτέλεσμα να βρει μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους όταν αποσύρθηκαν στην Ασία. (σημ. priest: η περίπτωση θυμίζει έντονα αυτή του Ελληνοέλληνα –και όχι Ελληνοαμερικανού όπως συνηθίζεται να τον αποκαλούμε- Σταύρου Λάλα)

Η ομιλία του ομότιμου καθηγητή Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και προέδρου του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, Βασίλειου Κόντη είχε θέμα: «Το Ηπειρωτικό Ζήτημα και η διευθέτηση των συνόρων: 1912-1913».
Ο κ. Κόντης μίλησε για το διπλωματικό παρασκήνιο της εποχής εκείνης και τα συμφέροντα Ιταλίας και Αυστρο-ουγγαρίας που οδήγησαν στη δημιουργία «ανεξάρτητου» αλβανικού κράτους. Οι Αλβανιστές θεωρούσαν εδάφη ενός μελλοντικού κράτους τους, αυτά των βιλαετιών Σκόδρας, Μοναστηρίου, Ιωαννίνων της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Να επεκτείνεται δηλαδή από το Μαυροβούνιο μέχρι την Άρτα και Πρέβεζα, και από την Αδριατική μέχρι την πόλη των Σκοπίων. Η Αυστρο-Ουγγαρία σχεδίαζε την ένταξη της Αλβανίας στην δική της Αυτοκρατορία, με τη μορφή αυτόνομης περιοχής, ενώ κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους οι Αλβανοί πολέμησαν στο πλευρό των Τούρκων, πιστεύοντας ότι έτσι θα αποκόμιζαν περισσότερα οφέλη από το διπλωματικό παζάρι. Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων στις 21-2-1913 από τον Ελληνικό Στρατό ήταν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας. Η Κορυτσά όμως που είχε ελευθερωθεί από τον Δεκέμβριο του 1912 δόθηκε στην Αλβανία με το έτσι θέλω.
Οι Ιταλοί έσπευσαν άρον άρον να κυρήξουν την «ανεξαρτησία» της Αλβανίας μέσω του Ισμαήλ Κεμάλ στην Αυλώνα από τον Νοέμβριο του 1912, ενώ σε καμία περίπτωση δεν ήθελαν να περιέλθουν τα στενά της Κέρκυρας στην απόλυτη κυριαρχία των Ελλήνων.
Τα συμφέροντα των ισχυρών της εποχής ήθελαν το Κόσοβο, καθαρά αλβανική περιοχή, να προσαρτηθεί στο Βασίλειο της Σερβίας, για να μπορέσει όμως το νεοσύστατο αλβανικό κράτος να επιβιώσει του αποδόθηκε η μισή Ήπειρος, χάρη στις πεισματικές πάντα ενέργειες της Ιταλίας.

Τελευταία ομιλία και πιο συγκινητική ήταν αυτή του επίκουρου καθηγητή του Πανεπιστημίου της Κύπρου με θέμα: «Υπέρ της ενότητας του Ελληνισμού: Η κυπριακή συμβολή στους αγώνες για την απελεύθερωση της Ηπείρου».
Πολλοί ήταν οι Κύπριοι εθελοντές που άφησαν την αγγλοκρατούμενη τότε ιδιαίτερη τους πατρίδα, για να πολεμήσουν στα χιονισμένα βουνά της επίσης αλύτρωτης Ηπείρου και να πέσουν ηρωικά. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό του Δημάρχου Λεμεσσού Σιώζου που έπεσε μαχόμενος στην Αετοράχη Ιωαννίνων. Ο Σιώζος ίσα που πρόλαβε να ενημερώσει τη γυναίκα του για την αναχώρηση του από την Κύπρο, αφού το καράβι που θα τον οδηγούσε για το μέτωπο θα σαλπάριζε σε λίγα λεπτά από το λιμάνι.

[priest]

Την τιμητική επιτροπή της εκδήλωσης αποτελούσαν οι:
Γεώργιος Παπούλιας- τέως πρέσβης και τέως Υπουργός Εξωτερικών, Αλέξανδρος Καχριμάνης-Νομάρχης Ιωαννίνων,
Κωνσταντίνος Σβολόπουλος-Ακαδημαϊκός ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών,
Λίνος Μπενάκης-Επιστημονικός συνεργάτης Ακαδημίας Αθηνών,
Άγγελος Δεληβοριάς-Διευθυντής Μουσείου Μπενάκη,
Βίκτωρ Μελάς-Δικηγόρος Γεν. Γραμμ. Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης,
Λίλα Μαραγκού-Αρχαιολόγος τέως καθηγητρια Πανεπιστημίου Ιωαννινων, Βιργινία Ελευθερουδάκη-Γρέγου,
Τατιάνα Ιωάννου-Αβέρωφ – Πρόεδρος Ιδρύματος Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα.

Παρόντες ήταν επίσης ο Βουλευτής Ιωαννίνων Αντώνης Φούσας, η Βουλευτής Β’ Αθηνών Σοφία Βούλτεψη, ο τέως Γενικός Πρόξενος Αργυροκάστρου Ιωάννης Τζόβας, ο πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος Ιωάννης Ζώης, ο τέως πρόεδρος του Συλλόγου Βορειοηπειρωτών Κωνσταντίνος Μάρης, η αντιπρόεδρος της Νεολαίας Βορειοηπειρωτών Ηλέκτρα Κίκη, αντιπροσωπεία της ΣΦΕΒΑ και ο εκδότης της εφημερίδας "Λαϊκό Βήμα" Βασίλης Ιατρού.

[priest]

"Ορκίζομαι... ότι θέλω καταβάλη πάσαν προσπάθειαν και θυσίαν προς πραγματοποίησιν του ιερού σκοπού της Εταιρείας, ήτοι της απελευθερώσεως της προσφιλούς ημών πατρίδος Ηπείρου..."

ΟΙ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΣΠΥΡΟΜΗΛΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Συνταγματάρχης Χωροφυλακής (1864-1927)
Απόγονος του αγωνιστή του 1821 Σπύρου Μήλιου. Αγωνίστηκε για την απελευθέρωση των αλύτρωτων περιοχών της Μακεδονίας και της Ηπείρου. Από το 1903 συνεργάστηκε με τον Κωνσταντίνο Μαζαράκη για την προπαρασκευή του Μακεδονικού Αγώνα ενώ το 1904 τοποθετήθηκε στο Ελληνικό Προξενείο της Θεσσαλονίκης, τοπικό στρατηγείο για τη διεξαγωγή του Αγώνα υπό τον Λάμπρο Κορομηλά. Στις επιχειρήσεις εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων τραυματίστηκε σοβαρά. Το 1906 συνέστησε το Ηπειρωτικό Κομιτάτο, του οποίου θεωρείται η ψυχή και ο διευθύνων νους. Συμμετείχε στο Κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί το 1909.
Τον 1912 αποβιβάστηκε με σώματα Χιμαριωτών και Κρητών εθελοντών στην περιοχή της Χιμάρας την οποία και έθεσε υπό τον έλεγχο του. Μετά την αναγκαστική αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από την Βόρειο Ήπειρο κήρυξε την Αυτονομία της τον Φεβρουάριο του 1914 και την Ένωση της με την Ελλάδα, καθεστώς που διατηρήθηκε μέχρι την επάνοδο των ελληνικών δυνάμεων τον Οκτώβριο του 1914. Στις εκλογές του 1915 εξελέγη βουλευτής Άρτας και Αργυροκάστρου.

ΔΑΓΚΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Αντιστράτηγος (1853-1924)
Ιδρυτικό μέλος του Ηπειρωτικού Κομιτάτου, πρώτος πρόεδρος υπό την ιδιότητα του Υπαρχηγού του ΓΕΣ. Διευθυντής του Μακεδονικού Κομιτάτου και της απόρρητης υπηρεσίας «Πανελλήνιος Οργάνωσις» που αποσκοπούσε στον συντονισμό των αλυτρωτικών αγώνων του Ελληνισμού. Στους Βαλκανικούς Πολέμους είχε την διοίκηση του στρατού της Ηπείρου. Ακολούθησε τον Βενιζέλο το 1916 στη Θεσσαλονίκη, όπου ως μέλος της Τριανδρίας και με τον Ναύαρχο Κουντουριώτη σχημάτισαν την Κυβέρνηση της «Εθνικής Αμύνης». Αρχιστράτηγος του Ελληνικού Στρατού από το 1917 εώς το 1918.

ΜΕΛΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Αντιστράτηγος (1879-1956)
Ιδρυτικό μέλος του Ηπειρωτικού Κομιτάτου. Συμμετείχε στους πολέμους του 1897, του 1912-’13 και 1917-’22. Αποστρατεύθηκε το 1926 για να ανακληθεί το 1940, οπότε του ανατέθηκε με τον βαθμό του Αντιστρατήγου στη Βόρειο Ήπειρο, η Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση Αργυροκάστρου.

ΔΙΑΤΕΛΕΣΑΝΤΕΣ ΠΡΟΕΔΡΟΙ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΟΥΜΑΣ, Γεν. Διευθυντής ΣΠΑΠ, 1934-1935
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΒΛΑΧΟΣ, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, 1934-1956 επίτιμος πρόεδρος
ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΑΛΛΗΣ, Αντιστράτηγος, 1935-1942
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΕΛΑΣ, Αντιστράτηγος, 1942-1945
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΠΑΛΑΝΟΣ, Ακαδημαϊκός, 1945-1959
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΚΑΛΛΙΑΦΑΣ, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, 1959-1961
ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΡΙΚΑΛΙΝΟΣ, Ακαδημαϊκός, 1962-1964
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΒΑΡΕΤΟΣ, Δικηγόρος – δημοσιογράφος, 1964-1974
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΜΜΟΠΟΥΛΟΣ, Συγγραφεύς – λογοτέχνης, 1975-1994