Ημιανεξάρτητη Δημοκρατία 57.500 κατοίκων

[priest 2]

ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 5/7/2009

Γροιλανδία: Η δημοκρατία των πάγων

Οταν μια υπόθεση αυτονομίας συνδυάζει πετρέλαιο, εμπορικά συμφέροντα σε δυο ηπείρους και μια παλιά αποικιοκρατία, δεν υπάρχει περίπτωση να είναι απλή. Ακόμη και αν αφορά ένα αχανές παγωμένο νησί στον Αρκτικό Ωκεανό, με 57.500 κατοίκους, εκ των οποίων το 88% αυτόχθονες Εσκιμώοι. Την περασμένη εβδομάδα η Γροιλανδία έκανε ένα ακόμη βήμα στη μεγάλη περιπέτειά της προς την ανεξαρτησία, η οποία μετρά ήδη 30 χρόνια. Ενα δημοψήφισμα, αλλά και η επικράτηση για πρώτη φορά της αυτονομιστικής ακροδεξιάς στις πρόσφατες εκλογές, ωθούν τo νησί προς αποδέσμευση από τη Δανία, τη χώρα που την αποίκισε τον 18ο αιώνα. Μια σχέση αγάπης - μίσους φθάνει στο αποκορύφωμά της.

Ο Σαίξπηρ δεν είχε βέβαια στο νου του τη σχέση Δανίας - Γροιλανδίας, όταν μιλούσε για «κάτι σάπιο στο Βασίλειο της Δανιμαρκίας», αλλά αποδείχθηκε προφητικός. Η Κοπεγχάγη αντιμετωπίζει με μεγάλη δυσφορία τη διάθεση ανεξαρτητοποίησης κυρίως λόγω των κοιτασμάτων πετρελαίου που οι έρευνες υποδεικνύουν ότι υπάρχουν στη θαλάσσια περιοχή της.

Πριν από δέκα χρόνια οι Δανοί υποχρεώθηκαν να παραχωρήσουν καθεστώς αυτονομίας, το οποίο οι Γροιλανδοί αξιοποίησαν άμεσα, αποχωρώντας, το 1985, από την Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία επιχείρησε να θέσει αυστηρούς όρους στην αλιεία, την εθνική «βιομηχανία» της χώρας. Επιπλέον, από τις 21 Ιουνίου η Γροιλανδία έχει αποκτήσει διευρυμένη αυτονομία, αλλά παραμένει τμήμα της Δανίας, ευελπιστώντας ότι το σημερινό καθεστώς θα αποδειχθεί προάγγελος της οριστικής ανεξαρτησίας. Για πρώτη φορά η γλώσσα «Ινουί» γίνεται η επίσημη γλώσσα, ενώ η τοπική κυβέρνηση αποκτά πλέον τον έλεγχο των τομέων της Δικαιοσύνης και της Δημόσιας Τάξης.

Η ασφάλεια και η εξωτερική πολιτική παραμένουν υπό τον «διακριτικό» έλεγχο της Δανίας, στοιχείο μάλλον λογικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Κοπεγχάγη συνεισφέρει κάθε χρόνο κατά 50% στον προϋπολογισμό της Γροιλανδίας, διαθέτοντας περισσότερα από 400 εκατομμύρια ευρώ.

Ολα ωστόσο θα αλλάξουν με την εμφάνιση του πετρελαίου, που καθορίζει ήδη τις εξελίξεις, παρά το γεγονός ότι παραμένει στις πηγές του. Η Αμερικανική Γεωλογική Εταιρεία προβλέπει ότι τα γροιλανδικά αποθέματα μπορεί να φθάσουν και τα 31 δισεκατομμύρια βαρέλια, παραγωγή που θα κατέτασσε τη Γροιλανδία στην 19η θέση ανάμεσα στις πετρελαϊκές δυνάμεις του πλανήτη.

Μεγάλες πολυεθνικές του κλάδου δραστηριοποιούνται ήδη στην περιοχή και έχουν αρχίσει μάλιστα να καταβάλλουν τεράστιες προμήθειες στην αυτόνομη κυβέρνηση. Η Κοπεγχάγη βεβαίως δεν θα μπορούσε παρά να διεκδικεί μερίδιο από τα σημερινά - αλλά και τα μελλοντικά - κέρδη, προκειμένου να μειώσει δραστικά την οικονομική συνεισφορά της στα οικονομικά του νησιού. Η συμβιβαστική συμφωνία προβλέπει ότι η Γροιλανδία θα εισπράττει τα πρώτα 10 εκατ. ευρώ από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου, ενώ τα επιπλέον έσοδα θα μοιράζονται μεταξύ της αυτόνομης και της κεντρικής κυβέρνησης. Σε αντάλλαγμα για αυτή τη συμφωνία, η Κοπεγχάγη συναίνεσε πέρυσι στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη διεύρυνση της αυτονομίας της Γροιλανδίας.

Η αλήθεια ούτως ή άλλως είναι ότι ελάχιστη σχέση διαθέτει η Γροιλανδία με τη Δανία ή με την υπόλοιπη Ευρώπη. Το αρκτικό νησί ανήκει γεωγραφικά, πολιτιστικά και δημογραφικά περισσότερο στη Βόρεια Αμερική - άλλωστε Ινουί ζουν ακόμη στην Αλάσκα και στον Καναδά. Επιπλέον, οι αυτόχθονες Ινουί της Γροιλανδίας εξακολουθούν να θεωρούν τους Δανούς ξένους κατακτητές. Τους κατηγορούν ότι επιβάλλοντας τον περασμένο αιώνα αναγκαστικές μετατοπίσεις και αλλοίωσαν τις συνήθειες του πληθυσμού. Σ΄αυτό ήρθαν να προστεθούν και οι στρατηγικές «εκπολιτισμού» των αυτοχθόνων, οι οποίοι εκχριστιανίστηκαν από τους αποικιοκράτες, και η εξέλιξή τους σε πολίτες «β’ κατηγορίας» εντός του δανικού Βασιλείου.

Eπιπλέον, η κλιματική αλλαγή και η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη έχουν προκαλέσει εκτεταμένο λιώσιμο των πάγων που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του νησιού.

Πολλοί επιστήμονες εκτιμούν μάλιστα ότι στην πραγματικότητα η Γροιλανδία αποτελείται από τρία νησιά, τα οποία έχουν ενωθεί από παχύ στρώμα πάγου. Κάτω από αυτόν τον πάγο που σταδιακά λιώνει, οι Γροιλανδοί πάντως ελπίζουν ότι τουλάχιστον θα απελευθερωθεί ακόμη μεγαλύτερη πρόσβαση σε κοιτάσματα πετρελαίου, άρα και σε ακόμη υψηλότερα κέρδη.

Η νέα γενιά υποφέρει, καθώς οι δυνατότητες απασχόλησης αφορούν είτε τη δημόσια διοίκηση είτε τις εταιρείες αλιείας και τα εργοστάσια επεξεργασίας των αλιευμάτων. Η κοινωνία του νησιού γνωρίζει πλέον όλο και πιο εκτεταμένα φαινόμενα αλκοολισμού, κατάθλιψης αλλά και σεξουαλικής κακοποίησης.

Είναι δε χαρακτηριστικό ότι η ίδια η τοπική κυβέρνηση ζητεί από τους πολίτες να αναφέρουν σε αρμόδιες υπηρεσίες εάν υποψιάζονται ότι κάποιος γνωστός τους έχει αυτοκτονικές τάσεις.

Οι Δανοί από την πλευρά τους δεν βλέπουν με καλό μάτι την προοπτική πλήρους ανεξαρτητοποίησης του νησιού, που απέχει πάνω από δέκα ώρες από την πρωτεύουσά τους, με το αεροπλάνο.

Ακόμη και επισήμως εκφράζονται αμφιβολίες σχετικώς με το εάν οι αυτόχθονες είναι σε θέση να διαχειριστούν τη χώρα τους, τις πηγές πλούτου της, τα ζητήματα ασφάλειας, αλλά και την εσωτερική διοίκηση, η οποία τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται όλο και πιο διεφθαρμένη. Μέσω της Δανίας πάντως έντονο ενδιαφέρον για την περιοχή της Αρκτικής έχει εκφράσει και η Ευρωπαϊκή Ενωση, με την οποία παραμένει χαλαρά συνδεδεμένη η Γροιλανδία, ενώ, η άλλη πλευρά του Ατλαντικού έχει διαπιστώσει τη στρατηγική σημασία του νησιού εδώ και δεκαετίες.

Οι Αμερικανοί διατηρούν εκεί στρατιωτική βάση από τη δεκαετία του ’50, αλλά είναι μάλλον ανεπιθύμητοι, κυρίως λόγω της μετατόπισης πληθυσμών που επέβαλαν αλλά και μιας βόμβας υδρογόνου την οποία έχασαν κάποτε στις ακτές του νησιού. Οι ΗΠΑ πάντως μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν προτείνει στη Δανία να τους πουλήσει το νησί, έναντι 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Το βέβαιο είναι ότι σήμερα έχει ανεβεί κατά πολύ η τιμή του.

ΓΡΟΙΛΑΝΔΙΑ

- Η Γροιλανδία είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί του πλανήτη, μετά την Αυστραλία και το μεγαλύτερο που δεν αποτελεί ήπειρο.
- Εκταση 1,8 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, που αντιστοιχεί στο 88% του νησιού, είναι καλυμμένη από πάγο
- Στο κέντρο του νησιού, ο πάγος έχει πάχος τριών χιλιομέτρων. Αν έλιωνε, η στάθμη του νερού στους ωκεανούς του πλανήτη θα ανέβαινε κατά επτά μέτρα
- Οι πιο «διάσημοι» Γροιλανδοί είναι ο ποδοσφαιριστής Γιέσπερ Γκρόνκγιαερ, παίχτης σήμερα της Κοπεγχάγης, που αγωνίστηκε μεταξύ άλλων στον Αγιαξ και την Τσέλσι και ο Ράσμους Λέρντορφ, προγραμματιστής Η/Υ, δημιουργός της γλώσσας ΡΗΡ.
- Η θερμοκρασία στη Γροιλανδία φθάνει τους 10-15 βαθμούς το καλοκαίρι και τους -20 τον χειμώνα. Λόγω του απόλυτα ξηρού κλίματος ωστόσο, η αίσθηση του κρύου είναι περιορισμένη.
- Ο πληθωρισμός στην Γροιλανδία είναι μόλις 1,4%, αλλά η ανεργία ξεπερνά το 7,4%
- Σε μια χώρα 57.000 κατοίκων, υπάρχουν περισσότερα από 30.000 σκυλιά εκπαιδευμένα για να σύρουν έλκηθρο

ΦΑΙΗ ΚΑΡΑΒΙΤΗ