Δυναμική «κάθοδος» της Ρωσίας προς τα Βαλκάνια

[priest 2]

Δυναμική «κάθοδος» της Ρωσίας προς τα Βαλκάνια
Η στροφή της Σερβίας λόγω Κοσόβου και η ενεργειακή συμφωνία με τη Βουλγαρία ενισχύουν την επιρροή της Μόσχας
Tου Πετρου Παπακωνσταντiνου

Η μετεωρική άνοδος του Βλαντιμίρ Πούτιν στο διεθνές πολιτικό στερέωμα συνδέθηκε εξαρχής με το Κόσοβο. Hταν ο πόλεμος του ΝΑΤΟ εναντίον της Σερβίας, το 1999, σε πείσμα του ρωσικού βέτο, που γκρέμισε τις αυταπάτες του Γέλτσιν περί ισότιμης, εταιρικής σχέσης με τις ΗΠΑ και στάθηκε καταλύτης για την αλλαγή φρουράς στο Κρεμλίνο, με εντολή την αναγέννηση της Ρωσίας ως ανεξάρτητης, παγκόσμιας δύναμης.

Δύο μήνες πριν από την παράδοση της προεδρίας στον επιλεγμένο διάδοχό του, Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, ο Πούτιν επέστρεψε στην πολιτική του αφετηρία. Και τι επιστροφή! Εκμεταλλευόμενος την απογοήτευση των Σέρβων από τη Δύση λόγω της προγραμματισμένης απόσχισης του Κοσόβου, ο Ρώσος ηγέτης φιλοδοξεί να αποσπάσει τον παραδοσιακά ατίθασο «Σλάβο αδελφό» από το πεδίο βαρύτητας της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Κάτι περισσότερο: Να μετατρέψει τη Σερβία σε ενεργειακό, οικονομικό ή και πολιτικό προγεφύρωμα της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια, κάτι που δεν κατάφεραν ούτε ο Στάλιν, ούτε οι επίγονοί του επί «υπαρκτού σοσιαλισμού»!

Συμφωνία με Gazprom

Σημείο καμπής, από αυτή την άποψη, υπήρξε η συμφωνία ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ της Σερβίας και του ρωσικού μεγαθηρίου Gazprom – πρόεδρος της οποίας, ας το θυμήσουμε, είναι ο Μεντβέντεφ. Η συμφωνία, την οποία ανακοίνωσε την Τρίτη ο Σέρβος πρωθυπουργός Βόιτσλαβ Κοστούνιτσα, προβλέπει: Την πώληση μεγάλου μέρους της κρατικής, πετρελαϊκής εταιρείας NIS στην Gazprom, την κατασκευή τεραστίων εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου στη Βοϊβοντίνα και τη σύνδεση της Σερβίας με τον ρωσοϊταλικό αγωγό South Stream, που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο, μέσω Μαύρης Θάλασσας, στην Ευρώπη.

Φιλοδυτικοί κύκλοι στο Βελιγράδι κατήγγειλαν τη συμφωνία ως λεόντειο, υποστηρίζοντας ότι η Μόσχα θα αποκτήσει «κοψοχρονιά» σημαντικά μερίδια του εθνικού πλούτου. Είναι κοινό μυστικό ότι μεταξύ των αντιπάλων της συμφωνίας περιλαμβανόταν και ο πρόεδρος της χώρας, Μπόρις Τάντιτς, στρατηγική επιλογή του οποίου είναι η ενσωμάτωση της Σερβίας στις ευρωατλαντικές δομές. Ωστόσο, ο Τάντιτς πειθαναγκάστηκε να αλλάξει γραμμή, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει την εκ των ων ουκ άνευ υποστήριξη του Κοστούνιτσα στο δεύτερο και αποφασιστικό γύρο των προεδρικών εκλογών, που θα πραγματοποιηθεί στις 3 Φεβρουαρίου.

Συνέντευξη

Την περασμένη Κυριακή, μόλις δύο ημέρες πριν από την ανακοίνωση της ρωσοσερβικής συμφωνίας, ο Τάντιτς ήρθε δεύτερος κατά τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, τέσσερις μονάδες πίσω από τον υπερεθνικιστή Τόμισλαβ Νίκολιτς (39,5%), ο οποίος προτείνει ανοιχτά τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων Σερβίας-Ε.Ε. και τη στρατηγική συμμαχία Βελιγραδίου-Μόσχας εξαιτίας του Κοσόβου. Σε συνέντευξή του στη γαλλική Le Monde, το Σάββατο, 19 Ιανουαρίου, ήταν κάτι περισσότερο από σαφής:

«Οι Βρυξέλλες δεν μας σέβονται, επομένως θεωρούμε ότι είμαστε υποχρεωμένοι να στραφούμε προς τη Ρωσία. Αλλωστε, το να διακόψουμε τους δεσμούς με την Ε.Ε. δεν θα ήταν καμιά μεγάλη ζημιά… Γιατί να μη φανταστούμε ρωσική παρουσία, από πλευράς επιχειρησιακής υποστήριξης, στη Σερβία; Κατέχουμε μια ενδιαφέρουσα γεωγραφική θέση ώστε να εγκαταστήσουμε ρωσικά ραντάρ, τα οποία, προφανώς, θα προστατεύονται από Ρώσους στρατιώτες».

Ασφαλώς, ο Τάντιτς θα ενισχυθεί από τις Βρυξέλλες ώστε να επικρατήσει, έστω με την ψυχή στο στόμα, στον δεύτερο γύρο έναντι του υπερεθνικιστή αντιπάλου του, κάτι που είχε καταφέρει το 2004. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που η Δύση έπεισε τους Κοσοβάρους να περιμένουν τις σερβικές εκλογές προτού ανακηρύξουν την ανεξαρτησία τους. Για τον ίδιο λόγο οι Βρυξέλλες φρόντισαν να ορίσουν την 28η Ιανουαρίου (μόλις έξι ημέρες πριν από τον δεύτερο γύρο) την υπογραφή της «Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης» με τη Σερβία. Ενα αναμφισβήτητο δώρο για τον Τάντιτς, που προσπαθεί να δώσει στις προεδρικές εκλογές χαρακτήρα δημοψηφίσματος με το ερώτημα: «Ευρωπαϊκό μέλλον ή απομόνωση»;

Ντε φάκτο κυριαρχία

Ωστόσο, το 2008 δεν είναι 2004. Η ενδυναμωμένη Ρωσία του Πούτιν εγγυάται στη Σερβία ότι το Κόσοβο δεν πρόκειται να γίνει μέλος των Ηνωμένων Εθνών και ότι το Βελιγράδι θα ασκεί ντε φάκτο κυριαρχία στους σερβικούς πληθυσμούς του νέου κρατίδιου, όπως και της Βοσνίας. Το κυριότερο, η Μόσχα υπόσχεται τη μετατροπή της Σερβίας σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο και μπορεί να της προσφέρει εναλλακτικές λύσεις στα πεδία των εμπορικών συναλλαγών και των βιομηχανικών επενδύσεων. Ηδη έχει εκδηλωθεί ρωσικό ενδιαφέρον για τη σερβική, αεροπορική εταιρεία JAT και για σημαντικές επενδύσεις στο πεδίο της επεξεργασίας χαλκού.

Ο ρωσικός εναγκαλισμός γίνεται ακόμη περισσότερο δελεαστικός ύστερα από τις σημαντικές συμφωνίες που έκλεισε ο Βλαντιμίρ Πούτιν στη Σόφια, στις 18 Ιανουαρίου, μόλις τέσσερις ημέρες πριν από το ρωσοσερβικό «ντιλ». Οι συμφωνίες περιελάμβαναν την κατασκευή, από τη Ρωσία, βουλγαρικού σταθμού πυρηνικής ενέργειας και, το κυριότερο, τη συμμετοχή της Βουλγαρίας στον South Stream. Ηταν μια σημαντική, «εκτός έδρας» επιτυχία του Πούτιν: Mια χώρα της αμερικανόφιλης «νέας Ευρώπης», μέλος του ΝΑΤΟ από το 2004 και της Ε.Ε. από το 2007, εντάσσεται στο ρωσικό σύστημα διανομής φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Ενα βαρύ πλήγμα για τον ήδη προβληματικό, από την πλευρά της οικονομικής βιωσιμότητας, εναλλακτικό αγωγό Nabucco, που προκρίνουν Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες. Ο συνδυασμός των νέων πολιτικών και οικονομικών δεδομένων στην περιοχή εξηγεί τη στροφή του Κοστούνιτσα, εταίρου του Τάντιτς στον φιλοδυτικό, κυβερνητικό συνασπισμό της Σερβίας, ακόμη πιο κοντά προς τη ρωσική γραμμή.

Ο Σέρβος πρωθυπουργός προκάλεσε πανικό στο στρατόπεδο Τάντιτς όταν δήλωσε ότι, «αν η Ευρωπαϊκή Ενωση αναγνωρίσει το Κόσοβο, η Σερβία οφείλει να παραιτηθεί από την ενταξιακή της προοπτική». Υπό αυτές τις συνθήκες, ακόμη κι αν εκλεγεί στον δεύτερο γύρο ο Τάντιτς, δεν θα είναι εύκολο να αγνοήσει την καινούργια, περιφερειακή πραγματικότητα.

Η μάχη της Μαύρης Θάλασσας

Οι ραγδαίες εξελίξεις στα Βαλκάνια συνδέονται άρρηκτα με το μπρα ντε φερ ΗΠΑ-Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα. Μετά την ένταξη Βουλγαρίας και Ρουμανίας στο ΝΑΤΟ, η Ουάσιγκτον θα ήθελε, κατά τη σύνοδο κορυφής του Απριλίου, να προχωρήσει στην επόμενη διεύρυνση της Συμμαχίας, με την ένταξη Γεωργίας και Ουκρανίας. Κάτι τέτοιο θα μετέτρεπε τη Μαύρη Θάλασσα σχεδόν σε αμερικανική λίμνη και θα δημιουργούσε ενιαίο γεωπολιτικό τόξο αμερικανικής κυριαρχίας από την Αδριατική μέχρι την Κασπία.

Ωστόσο, τα πράγματα δεν φαίνονται και τόσο απλά. Διά στόματος του υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ η Μόσχα προειδοποίησε ότι τυχόν αναγνώριση του Κοσόβου θα οδηγήσει σε απόσχιση των δύο ντε φάκτο αυτόνομων, φιλορωσικών περιοχών της Γεωργίας (Αμπχαζία, Νότια Οσετία) που της παρέχουν στηρίγματα στη Μαύρη Θάλασσα.

Με την Ουκρανία τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα, αφού ενδεχόμενη ένταξη στο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάρρευση τον εύθραυστο, φιλοδυτικό συνασπισμό εξουσίας (περίπου το 60% των Ουκρανών, σύμφωνα με τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, είναι εναντίον της ένταξης στο ΝΑΤΟ και μόνο το 20% υπέρ). Εξάλλου, είναι βέβαιο ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα σηκώσει μπαϊράκι η ήδη αυτόνομη, φιλορωσική περιοχή της Κριμαίας, που φιλοξενεί τον ναύσταθμο του ρωσικού Στόλου της Μαύρης Θάλασσας, στη Σεβαστούπολη.


ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

[priest 2]

EΘΝΟΣ 28/2/08
Ζητούν Ρώσους στο Κόσοβο
Οι Σέρβοι φοβούνται ρεβανσιστικές επιθέσεις αλβανικών παραστρατιωτικών ομάδων και θέλουν την επιστροφή των Ρώσων στρατιωτών που συμμετείχαν στην ΚFΟR

Την επιστροφή των Ρώσων στρατιωτών που συμμετείχαν στη δύναμη προστασίας τής KFOR ζητούν οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου, φοβούμενοι ρεβανσιστικές επιχειρήσεις των ένοπλων αλβανικών παραστρατιωτικών ομάδων εναντίον τους μετά τη μονομερή απόσχιση.
Το Σερβικό Εθνικό Συμβούλιο του Κοσόβου, που συσπειρώνει τους Σέρβους πολιτικούς ηγέτες της περιοχής, ζήτησε χθες την επιστροφή της ρωσικής δύναμης που αποσύρθηκε στο μέσο του 2003, τέσσερα χρόνια μετά την εγκατάσταση της δύναμης προστασίας του ΟΗΕ για την εφαρμογή της απόφασης 1244.
Η αριθμητικά πανίσχυρη δύναμη της KFOR έχει μειωθεί στις 16.000 στρατιώτες από 45.000 που ήταν ο ορχικός της αριθμός.
Στο Κόσοβο παραμένουν μετά τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς του 1999 περίπου 120.000 Σέρβοι, η πλειονότητα των οποίων ζει στις βόρειες περιοχές, στη μεθόριο με τη Σερβία, κυρίως γύρω από τη διαιρεμένη πόλη Μιτροβίτσα.

Ασφάλεια

Η έκκληση για επιστροφή των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Κόσοβο συμπίπτει με τη θέση που εξέφρασε την περασμένη Κυριακή το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών για εξεύρεση μιας συμβιβαστικής λύσης στο Κοσσυφοπέδιο, ώστε να αποφευχθούν απρόβλεπτες για την ασφάλεια της περιοχής εξελίξεις.
Στην ανακοίνωση των επιτελών της ρωσικής διπλωματίας υπογραμμίζεται η παρουσία των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων κατά το παρελθόν στο Κόσοβο.
Οι Σέρβοι της Κοσόβσκα Μιτροβίτσα αρνούνται να αποδεχθούν τη διακηρυχθείσα στις 17 Φεβρουαρίου απόσχιση, ενισχύοντας διαρκώς τους θεσμούς αυτονομίας από την κυβέρνηση της Πρίστινα.

Εξαιρετικά ανήσυχη για τις εξελίξεις στο Κόσοβο παραμένει η Ρωσία και ενδεικτικό αυτού ήταν η πρωτοφανής για τη δριμύτητά της δήλωση του Ντμίτρι Μεντβέντεφ, επικεφαλής του ενεργειακού κολοσσού Gazprom και βέβαιου νικητή των ρωσικών προεδρικών εκλογών της ερχόμενης Κυριακής.
Ο Μεντβέντεφ κατηγόρησε τις ΗΠΑ για υποδαύλιση αστάθειας στην Ευρώπη μέσω της υποστήριξης της ανεξαρτησίας του Κοσόβου.
«Δεν έχετε παρά να ανάψετε ένα σπίρτο και το σύνολο θα πάρει φωτιά», λέει ο διάδοχος του Βλαντιμίρ Πούτιν, την ώρα που οι Σέρβοι του Κοσόβου ζητούν την επιστροφή του ρωσικού στρατού.

Στήριξη

Την περασμένη Δευτέρα ο Μεντβέντεφ είχε πραγματοποιήσει επίσκεψη στο Βελιγράδι, επαναβεβαιώνοντας την απόλυτη ρωσική στήριξη στη σερβική κυριαρχία στο Κοσσυφοπέδιο σε μια στιγμή που γίνονται ορατές οι αποσχιστικές τάσεις των Σέρβων του βόρειου Κοσόβου.
Την ίδια ώρα, στη Σερβία χιλιάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν στην κηδεία του 20χρονου φοιτητή μηχανικής, που σκοτώθηκε εντός της αμερικανικής πρεσβείας στο Βελιγράδι, όταν πυρπολήθηκε την περασμένη εβδομάδα από εξοργισμένους διαδηλωτές, στα έκτροπα που ακολούθησαν τη μαζική διαδήλωση κόντρα στην ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου.

Το γερμανικό προξενείο στη Σερβία έκλεισε μετά τις πρόσφατες επιθέσεις στις διπλωματικές αποστολές στο Βελιγράδι.
Διπλωματική πηγή στη σερβική πρωτεύουσα δήλωσε ότι εμποδίζεται η μετάβαση Σέρβων στη Γερμανία, αλλά το προξενείο θα παραμείνει κλειστό μέχρι να δοθεί νέα εντολή από το Βερολίνο.

ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
joannapapa@pegasus.gr

[priest 2]

Επίθεση Μεντβέντεφ στις ΗΠΑ
Ο εκλεκτός του Πούτιν για την προεδρία κατηγόρησε την Ουάσιγκτον ότι με την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου υποδαυλίζει την αστάθεια στην Ευρώπη «E» 28/2


Η Χίλαρι δεν θυμόταν καν το όνομά του: «Μεντβέντεφ... κάτι» τον αποκάλεσε στο Οχάιο. «Ο εκλεκτός του Πούτιν». Ομως, ο άνθρωπος που αναμένεται να κερδίσει με 70% τις ρωσικές προεδρικές την Κυριακή δεν θα χαρίσει κάστανα στις ΗΠΑ.
«Με την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου υποδαυλίζουν την αστάθεια στην Ευρώπη. Αρκεί ένα σπίρτο και όλο το οικοδόμημα θα πάρει φωτιά», δήλωσε χθες ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ στη σκληρότερη επίθεση που εξαπέλυσε έως τώρα κατά της Αμερικής. Δεν είναι τυχαίο ότι το Ινστιτούτο ΗΠΑ - Καναδά της Ρωσικής Ακαδημίας προέβλεψε επιδείνωση της αμερικανορωσικής αντιπαράθεσης μετά την εκλογή του νέου προέδρου.
Σε προεκλογική περιοδεία στο Νίζνι Νόβγκοροντ, ο Μεντβέντεφ κάλεσε τους ψηφοφόρους να τον προτιμήσουν την Κυριακή, δίνοντας υποσχέσεις για οικονομική και πολιτική σταθερότητα. Νωρίτερα ο πρώην πρωταθλητής του σκακιού, Γκάρι Κασπάροβ, έκανε έκκληση στους Ρώσους να μποϊκοτάρουν τις εκλογές και στη Δύση να σνομπάρει τον εκλεκτό του Πούτιν.

Ο βασικός αντίπαλος του 42χρονου αναπληρωτή πρωθυπουργού δεν είναι ο κομμουνιστής Ζιουγκάνοβ και ο εθνικιστής Ζιρινόβσκι, αλλά η διάχυτη εντύπωση της Δύσης πως οι ρωσικές εκλογές απέχουν πολύ από τις στοιχειώδεις δημοκρατικές προδιαγραφές.
Η Διεθνής Αμνηστία επέκρινε σκληρά το Κρεμλίνο για καταπάτηση των ατομικών και πολιτικών ελευθεριών, που εκδηλώθηκε με καταστολή των διαδηλώσεων της αντιπολίτευσης και ποικίλες διώξεις ακτιβιστών και δημοσιογράφων. Βεντέτα με τη Μόσχα άνοιξε και η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο μόνος δυτικός οργανισμός που θα στείλει παρατηρητές στις ρωσικές εκλογές.
Ο πρόεδρός της, Αντρέας Γκρος, αποκάλυψε πως η έκθεση της Δευτέρας θα είναι κόλαφος για τη Ρωσία, αφού «ελάχιστα πράγματα βελτιώθηκαν στις τρεις εβδομάδες που μεσολάβησαν από την πρώτη μας προειδοποίηση». Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση διερωτήθηκε γιατί το Κρεμλίνο καταφεύγει σε αντιδημοκρατικά μέτρα, αφού θα θριάμβευε ακόμη κι αν επέτρεπε πλήρως ελεύθερες εκλογές.
Υπενθυμίζεται πως ο ΟΑΣΕ και το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ματαίωσαν την αποστολή παρατηρητών στη Ρωσία, χαρακτηρίζοντας «απαράδεκτους» τους περιορισμούς που τους επέβαλε το Κρεμλίνο.

Σε καταγγελία εναντίον της Ρωσίας προχώρησε και το υπουργείο Εξωτερικών της Γεωργίας, επειδή διοργανώνει ψηφοφορία για τις ρωσικές εκλογές στο έδαφος των αυτόνομων επαρχιών της Αμπχαζίας και Ν. Οσετίας. Οι δύο περιοχές έχουν de facto αποσχιστεί από τη γεωργιανή επικράτεια και η Τιφλίδα κατηγόρησε τη Μόσχα για προσβολή της εθνικής της κυριαρχίας και παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

* Τελεσίγραφο στο Ιράν να διακόψει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου έστειλε η Ρωσία, απειλώντας ότι θα υπερψηφίσει τις κυρώσεις του ΟΗΕ. Ηταν η αυστηρότερη προειδοποίηση της Ρωσίας προς το Ιράν, διά στόματος του μόνιμου αντιπροσώπου στον ΟΗΕ, Βιτάλι Τσούρκιν, Αφορμή είχε τις πρόσφατες προκλητικές δηλώσεις Χαμενεϊ για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αλλά και τη δοκιμή ενός ιρανικού πυραύλου.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
johnpapadatos@pegasus.gr