Το γονίδιο της πίστης

[joanna]

Ένας Αμερικανός ερευνητής ανακάλυψε ένα γονίδιο το οποίο, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, επηρεάζει την πίστη μας στο Θεό. Το γονίδιο αυτό, κατά πάσα πιθανότητα, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου, καθώς μας βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε τη θνητότητά μας και συμβάλλει στη δημιουργία μιας αρμονικής κοινωνίας.

Ίσως οι πνευματικές μας αναζητήσεις και η αντίληψη που έχουμε για το Θεό να είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων χημικών αντιδράσεων στον εγκέφαλό μας. Αυτό υποστηρίζει ο Αμερικανός γενετιστής Dean Hamer, ο οποίος εντόπισε ένα συγκεκριμένο γονίδιο, που φαίνεται πως συμβάλλει στη ρύθμιση αυτών των διαδικασιών. Η γενετική έρευνα έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που είχαν μια συγκεκριμένη παραλλαγή του γονίδιου VMAT2 ήταν στην πλειονότητά τους βαθιά θρησκευόμενοι, σε αντίθεση με εκείνους που είχαν μια άλλη εκδοχή του γονιδίου. Αυτό κατέτεινε στο συμπέρασμα πως το γονίδιο αυτό, με κάποιον τρόπο, συμβάλλει αποφασιστικά στην εκδήλωση της θρησκευτικής μας πίστης.

Η ομάδα των νευροδιαβιβαστών που ρυθμίζεται από το γονίδιο VMAT2 περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη σεροτονίνη και την ντοπαμίνη. Η σεροτονίνη σχετίζεται με καταστάσεις νευρικότητας, άγχους και κατάθλιψης, ενώ η ντοπαμίνη είναι η ουσία της «ανταμοιβής» του εγκεφάλου. Απελευθερώνεται όταν, για παράδειγμα, μας επαινέσουν για την επιτυχή έκβαση μιας εργασίας ή ικανοποιεί την ανάγκη του σώματος για φαγητό μέσω της αίσθησης του κορεσμού. Μας δίνει σχεδόν ένα αίσθημα έκστασης και ευτυχίας.

Ορισμένοι επιστήμονες φτάνουν στο σημείο να υποστηρίζουν ακόμη και ότι ο Θεός δεν είναι παρά μια αυταπάτη του εγκεφάλου, αλλά ο Dean Hamer απορρίπτει αυτή την άποψη λέγοντας: «Αν ο Θεός υπάρχει, τότε υπάρχει. Το να γνωρίζουμε ποιες ουσίες του εγκεφάλου σχετίζονται με την παραδοχή αυτή δεν αλλάζει καθόλου το γεγονός καθαυτό». Ο γενετιστής υπογραμμίζει επίσης ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην πίστη και τη θρησκεία.

Η πίστη είναι ένα συναίσθημα ή μια κατάσταση πνευματικότητας, ενώ η θρησκεία είναι ένα πλέγμα κανόνων που ρυθμίζει πώς αυτά τα συναισθήματα πνευματικότητας θα πρέπει να εκφραστούν. Η πίστη, όπως το θέτει ο Hamer, είναι κάτι απολύτως προσωπικό, ενώ η θρησκεία είναι ένας συλλογικός θεσμός. Η έρευνα έδειξε ότι ανάμεσα στους συμμετέχοντες που είχαν ισχυρή «πνευματική» τάση και την αντίστοιχη παραλλαγή του γονίδιου VMAT2 υπήρχαν αρκετοί που δεν ανήκαν σε κάποια θρησκευτική κοινότητα και οι οποίοι δήλωναν ότι δεν ήταν ιδιαίτερα θρησκευόμενοι. Αν όμως κάποιος έχει αυτή την ιδιαίτερη «πνευματική εκδοχή» του γονιδίου, υπάρχουν υψηλές πιθανότητες να είναι θρησκευόμενος και να πιστεύει στο Θεό.

Ανεξάρτητα από την άποψη που έχει κανείς για τη θρησκεία, φαίνεται πως υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι που σχετίζονται με τη γενετική προδιάθεση της πίστης μας σε κάποιο Θεό. Η θρησκεία είναι κάτι που ενώνει τους ανθρώπους και πιθανόν να έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την ειρηνική συνύπαρξη στις ανθρώπινες κοινωνίες. Η θρησκευτική πίστη εκφράζεται συνήθως συλλογικά, όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για να συμμετάσχουν σε θρησκευτικές τελετές.

Αυτό ίσως σημαίνει ότι αυτή η ιδιαίτερη εκδοχή του γονίδιου VMAT2 αναπτύχθηκε μέσα από την εξελικτική διαδικασία, γιατί έδινε στους προγόνους μας ένα πλεονέκτημα: Η θρησκεία και η πίστη ήταν παράγοντες που ενίσχυαν τη συνοχή και τη σταθερότητα των κοινωνιών τους. Κατά συνέπεια, το βήμα από την πίστη μέχρι τη δημιουργία ενός συστήματος κανόνων που διέπουν τα εγκόσμια δεν είναι τόσο μεγάλο, γεγονός που οδήγησε στην τάξη και την ασφάλεια, οι οποίες με τη σειρά τους έκαναν πιο εύκολη την επιβίωση. Οι θρησκευόμενοι απέκτησαν, δηλαδή, ένα εξελικτικό πλεονέκτημα σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν τα σωστά γενετικά δεδομένα. Έτσι, τα άτομα με αυτή την ιδιαίτερη εκδοχή του γονίδιου VMAT2 κληροδότησαν το χαρακτηριστικό αυτό στις επόμενες γενιές μέσω της φυσικής επιλογής, ώστε να διασωθεί σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού μέχρι τις μέρες μας.

Εξοικείωση με το θάνατο
Το γονίδιο και η προδιάθεση να πιστεύει κανείς στο Θεό αποτέλεσε σίγουρα ένα πλεονέκτημα, όταν ο ανθρώπινος εγκέφαλος αναπτύχθηκε χαρίζοντάς μας μια συνείδηση, η οποία, μεταξύ άλλων, μας έκανε να αναρωτιόμαστε για θέματα όπως η ζωή και ο θάνατος. Η συνειδητοποίηση του ίδιου μας του θανάτου(κάτι που μόνο οιάνθρωποι έχουν απ'όλα τα όντα) θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι το τίμημα που πληρώνουμε για την υψηλή μας νοημοσύνη – ένα τίμημα που αναμφίβολα γίνεται λιγότερο δυσβάσταχτο, όταν μπορεί κανείς να στηριχτεί σε ένα Θεό και να πιστέψει στη μεταθανάτια ζωή.

Είναι επίσης άξιο προσοχής το γεγονός ότι η θρησκεία είναι διαδεδομένη σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς, ακόμα και σε πρωτόγονες φυλές που ζουν σε απόλυτη απομόνωση. Αυτό από μόνο του είναι ένα καλό επιχείρημα, που στηρίζει την άποψη ότι η πνευματικότητα και η πίστη βρίσκεται μέσα στα γονίδιά μας.


Πόσο «πνευματικός-ή» είσαι;
Ο Dean Hamer ανακάλυψε το «γονίδιο του Θεού» συγκρίνοντας τα γονίδια ανθρώπων με διαφορετική στάση απέναντι πίστη, ενώ μέτρησε την προδιάθεσή τους προς την πνευματικότητα μέσω ενός ερωτηματολογίου, το οποίο συνέταξε ο ψυχολόγος Robert Cloninger του Πανεπιστημίου Washington . Μετρήστε κι εσείς πόσο «πιστοί» είστε, απαντώντας στις παρακάτω ερωτήσεις:

Πολλές φορές αισθάνομαι τους ανθρώπους γύρω μου τόσο κοντά μου, που νιώθω πως γίνομαι ένα με αυτούς.

Με γοητεύει οτιδήποτε η επιστήμη αδυνατεί να εξηγήσει.

Συχνά αισθάνομαι ένα με τη φύση.

Έχω ένα είδος έκτης αίσθησης, που φανερώνει τι πρόκειται να συμβεί.

Πιστεύω ότι η ζωή μου έχει κάποιο νόημα, και αυτό με κάνει ευτυχισμένο.

Προσπαθώ να συμβάλλω προσωπικά στη βελτίωση του κόσμου, αγωνιζόμενος, π.χ., κατά του πολέμου, της φτώχειας και της αδικίας.

Εμπιστεύομαι περισσότερο τη διαίσθηση παρά τη λογική μου.

Συχνά βυθίζομαι στις σκέψεις μου, κάνοντας τους γύρω μου να νομίζουν ότι βρίσκομαι σε έναν άλλον κόσμο.

Βλέπω συχνά την καθημερινότητα σαν να είναι η πρώτη φορά, και αυτό με γεμίζει χαρά.

Πιστεύω στα θαύματα.

Βαθμολόγησε με ένα βαθμό όποια από τις από παραπάνω προτάσεις σε βρίσκει σύμφωνο-η.

0 – 2 βαθμοί : Είσαι πολύ σκεπτικιστής και θέλεις να γνωρίζεις – όχι να πιστεύεις.

3 – 5 βαθμοί: Είσαι περισσότερο ορθολογιστής, αλλά δεκτικός και στην πνευματικότητα.

6 – 7 βαθμοί: Σε ενδιαφέρει η πνευματικότητα και η πίστη σού δίνει στήριγμα στην καθημερινότητα.

8 – 10 βαθμοί: Πιστεύεις βαθιά και η πίστη έχει μεγάλη σημασία για σένα.