Εγώ, ο ξένος

[xylino spathi]

Εγώ, ο ξένος

Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ (venardu@enet.gr)

«Είναι μια ταινία για ανθρώπους που ζουν σaαυτήν την πόλη, και συγκεκριμένα στο "στομάχι" της πόλης: εκεί που όλα ανακατεύονται» λέει ο Θ. Αναστόπουλος για τη «Διόρθωση».
Ενας άντρας αποφυλακίζεται και αρχίζει ν' ακολουθεί κατά πόδας μια γυναίκα και το παιδί της. Είναι ο πατέρας που ποτέ δεν γνώρισε το κοριτσάκι; Ή μήπως έχει κακές προθέσεις; Γιατί στήνεται έξω από το σχολείο του παιδιού παρακολουθώντας άπληστα κάθε του κίνηση; Η αλήθεια είναι πολύ πιο περίπλοκη στη νέα ταινία του Θάνου Αναστόπουλου, παρά την ντοκιμαντερίστικη λιτότητα που χαρακτηρίζει την «Διόρθωσή» του (στα σινεμά στα τέλη Φλεβάρη).

Η ιδιαίτερη ματιά του σκηνοθέτη κέντρισε το ενδιαφέρον των διοργανωτών του Φεστιβάλ Βερολίνου που ολοκληρώνεται σήμερα με μοναδική ελληνική συμμετοχή (στο Forum), την ταινία του Αναστόπουλου. Πριν από λίγους μήνες στη Θεσσαλονίκη ο σκηνοθέτης απέσπασε και το τρίτο κρατικό βραβείο μυθοπλασίας για το οδοιπορικό του αυτό «στην περιθωριακή, τριτοκοσμική, άστεγη Αθήνα, όχι της νύχτας, αλλά της ημέρας», όπως μας είπε. «Σε μια πόλη που οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές ταυτότητες, ιδεολογίες και προσανατολισμούς και όσοι δεν μπορούν να συνυπάρξουν με το διαφορετικό συγκρούονται».

«Ελληναράδες» και άστεγοι

Η αρχική έμπνευση ήρθε από ένα πραγματικό περιστατικό: τον φόνο ενός αλβανού φιλάθλου μετά τον αγώνα Αλβανίας-Ελλάδας, πριν από τέσσερα χρόνια. Καθώς, άλλωστε, τα κομμάτια από το παζλ του σιωπηρού αυτού θρίλερ συμπληρώνονται σιγά σιγά στα μάτια του θεατή, μαθαίνουμε πολλά και ενδιαφέροντα για την προέλευση του αποφυλακισμένου ήρωα, που ερμηνεύει εξαιρετικά ο βραβευμένος στη Θεσσαλονίκη Γιώργος Συμεωνίδης: το εθνικιστικό του παρελθόν, τη δράση του ως «ελληναρά» φίλαθλου στα γήπεδα, τους τραμπούκους εθνικιστές φίλους του. Τι ειρωνεία. Μετά την καταδίκη του για φόνο θα βρεθεί στην ίδια μοίρα με αυτούς που απεχθανόταν: στο περιθώριο. Στο εξής, θα κοιμάται κι αυτός στο δρόμο, άστεγος. Στα κέντρα επανένταξης για φυλακισμένους θα συνωστίζεται με Πακιστανούς. Και την πρώτη του δουλειά θα του τη δώσει ένας Αλβανός (Μπουγιάρ Αλιμάνι), που θα του κάνει μάλιστα και προκλητικό κήρυγμα: «Στην Ελλάδα μόνο οι Αλβανοί δουλεύουν. Μόνο οι Αλβανοί κάνουν παιδιά. Και μόνο αυτοί θα την σώσουν».

Κάτι όμως στο βλέμμα του άντρα μαρτυρά μια αλλαγή μέσα του, παρά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα: παρελάσεις, εθνικιστικά ματς, ξενόφοβες δηλώσεις. Διακριτικά, ο σκηνοθέτης μάς θυμίζει: δεν υπάρχει παρθενογένεση στις ιδεολογίες.

Η ταυτότητα της μητέρας (την ερμηνεύει η Ορνέλα Καπετάνι, αλβανίδα υπήκοος, που ζει από 10 χρονώ στην Ελλάδα) αποκαλύπτεται αργά, όπως και τα κίνητρα του άντρα. Το φινάλε επιφυλλάσει μια έκπληξη.

Ο Θ. Αναστόπουλος άλλωστε το δηλώνει ευθαρσώς: «Σιχαίνομαι το προβλέψιμο σινεμά».

Το 2003 ο 42χρονος σήμερα σκηνοθέτης έκανε την πρώτη του μεγάλου μήκους εμφάνιση με την ταινία «Ολο το βάρος του κόσμου». «Ομως η "διόρθωση"», μας λέει, «είναι μια εντελώς διαφορετική ταινία». Ετσι επιμένει να την γράφει - όχι με κεφαλαίο: «Θέλω να είναι μια χαμηλότονη ταινία».

Ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, και κυρίως το στοιχείο της εθνικής ταυτότητας απασχολούν έντονα τον Θ. Αναστόπουλο, έναν από τους συνιδρυτές της εταιρείας παραγωγής «Φαντασία οπτικοακουστική», και τα τελευταία χρόνια συνεργάτη του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, με παρουσία πλέον και στο θέατρο. Κι όμως, ο ίδιος αρνείται πως έκανε μια ταινία με θέμα τη μετανάστευση: «Είναι μια ταινία για ανθρώπους που ζουν σ' αυτήν την πόλη», λέει. «Και συγκεκριμένα στο "στομάχι" της πόλης: εκεί που όλα ανακατεύονται».

Το θέμα της μετανάστευσης, πάντως, τελευταία απασχολεί πολλούς έλληνες σκηνοθέτες, χωρίς μεγάλη ανταπόκριση από το κοινό. «Κατά τη γνώμη μου ο τρόπος που αντιμετωπίζουν το θέμα έχει κάτι το στερεοτυπικό», υποστηρίζει ο ίδιος. «Ο κυριότερος λόγος όμως που δεν λειτουργούν αυτές οι ταινίες έχει να κάνει με το ότι στην Ελλάδα έχουμε εθιστεί στο να μη βλέπουμε την πραγματικότητα που βρίσκεται γύρω μας. Κι ας ζουν τα μισά νοικοκυριά με δανεικά».

Οπως και να 'χει, η «Διόρθωση», μια ανεξάρτητη παραγωγή, «ήταν μια ιστορία που έπρεπε να πω επειγόντως. Εξ ου και όλα τα δάνεια που τρέχουν, και βέβαια οι μόλις τέσσερις εβδομάδες γυρισμάτων με ψηφιακή κάμερα και τη συμμετοχή και ερασιτεχνών, όπως η μικρή κόρη του αλβανού σκηνοθέτη Μπουγιάρ Αλιμάνι. Πρέπει να κάνεις σινεμά την ώρα που φλέγεσαι. Και οι θεσμοί πρέπει να ευνοούν αυτήν τη φόρα...».


7 - 17/02/2008