Ήρωες στα ...αζήτητα
Στον γυναικωνίτη της εκκλησίας της Αναστάσεως στην Κλεισούρα της Βορείου Ηπείρου, στοιβάζονται εδώ και τέσσερα χρόνια, οι οστεοθήκες Ελλήνων στρατιωτών, που σκοτώθηκαν στη διάρκεια της ελληνοϊταλικής σύγκρουσης στην περιοχή, πριν από 68 χρόνια.
Πρόκειται για 279 άγνωστους στρατιώτες και έναν πεσόντα που έγινε γνωστή η ταυτότητα του, από τη βέρα που φορούσε και βρέθηκε με τα οστά του, μέσα στον πρόχειρο τάφο του στα στενά της Κλεισούρας.
Πάγιο αίτημα της ελληνικής πλευράς, μετά τη πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία (1990) και το άνοιγμα των συνόρων, είναι η συγκέντρωση των οστών των Ελλήνων στρατιωτών και ο ενταφιασμός τους σε τέσσερα οργανωμένα στρατιωτικά νεκροταφεία.
Μέχρι σήμερα η επίσημη Αλβανία, αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό το ελληνικό αίτημα, φοβούμενη πως η δημιουργία ελληνικών μνημείων και στρατιωτικών νεκροταφείων στην περιοχή της Βορείου Ηπείρου, υποδηλώσει έμμεσα ελληνικές διεκδικήσεις στο χώρο της Βορείου Ηπείρου.
«Οι φόβοι της Αλβανίας, που πλέον είναι σύμμαχος χώρα στο ΝΑΤΟ δεν είναι βάσιμοι. Το θέμα είναι πρωτίστως ανθρωπιστικό και όχι πολιτικό. Πρέπει να δοθεί λύση. Είναι ντροπή στο 2008 να υπάρχουν ομαδικοί τάφοι του 1940 και οστά ηρώων στα αζήτητα» δήλωσε στη zougla.gr ο αντιπρόεδρος της Βουλής Γιώργος Σούρλας, που έχει δραστηριοποιηθεί έντονα, για την επίλυση του συγκεκριμένου χρόνιου προβλήματος.
Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου σκοτώθηκαν 11.911 Έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες. Η συντριπτική πλειοψηφία σκοτώθηκε, εντός της αλβανικής επικράτειας. Λίγοι πεσόντες είναι ενταφιασμένοι σε κάποιο νεκροταφείο, ενώ διάσπαρτα και εγκαταλειμμένα οστά Ελλήνων στρατιωτών, υπάρχουν σε πλαγιές, βουνά και δάση.
Σύμφωνα πάντως με δημοσίευμα της αλβανικής εφημερίδας «Γκαζέτα Σκιπτάρε», ο πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα, έδωσε το «πράσινο» φως, για την κατασκευή νεκροταφείου στο Τσιφλίγκ της Κορυτσάς, ενώ θα ακολουθήσει και ένα ακόμη στην περιοχή Κολόνια.
Σήμερα μόνο στο χωριό Βουλιαράτες, λειτουργεί οργανωμένο ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο. Εκεί που το 1940-41 λειτουργούσε πεδινό νοσοκομείο του ελληνικού στρατού και θάβονταν όσοι υπέκυπταν στα τραύματά τους.
H εκπομπή «ΚΙΤΡΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ» βρέθηκε στους Βουλιαράτες και συνάντησε τον Γιώργο Πάκο. Τον άνθρωπο που τα χρόνια του καθεστώτος, φύλαξε τις λίστες με τα ονόματα των νεκρών Ελλήνων στο νεκροταφείο του χωριού.
Ένα δεύτερο νεκροταφείο στα στενά της Κλεισούρας, είναι έτοιμο εδώ και τέσσερα σχεδόν χρόνια, με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου. Παρόλα αυτά, η αλβανική κυβέρνηση δεν έχει δώσει την απαιτούμενη άδεια, για τον ενταφιασμό των οστών των 280 στρατιωτών, που ακόμη … στοιβάζονται στον γυναικωνίτη της παρακείμενης εκκλησίας της Αναστάσεως. «Το θέμα δεν είναι πολιτικό. Είναι ανθρωπιστικό και δείγμα σεβασμού στους προγόνους μας που σκοτώθηκαν για τη λευτεριά της πατρίδας και του έθνους» τόνισε στη zougla.gr ο Βασίλης Μπολάνος, πρόεδρος της «Ομόνοιας» του πολιτικού φορέα του βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.
Διάσπαρτοι τάφοι Ελλήνων στρατιωτών, υπάρχουν σε πολλά σημεία της Βορείου Ηπείρου. Στην Κλεισούρα, στους Βουλιαράτες, στην Κορυτσά, στο Πόγραδετς, στο Αργυρόκαστρο, μέχρι τη Χιμάρα.
Συγκινητική είναι η ιστορία της οικογένειας Μπρίγκου, από τη Χειμάρρα. Στη διάρκεια του πολέμου σκοτώθηκαν στο κτήμα τους έξι Έλληνες στρατιώτες, τους οποίους έθαψαν στη συνέχεια ανάμεσα στα ελαιόδεντρα. Αργότερα επί κομμουνιστικού καθεστώτος, αρνήθηκαν υποδείξουν στις αρχές που ήταν θαμμένοι οι στρατιώτες, επιλέγοντας τις πολυετείς φυλακίσεις και εξορίες. «Τα παλικάρια πεθάνανε για την Ελλάδα. Εμείς κάναμε το ελάχιστο για αυτούς» λέει βουρκωμένη η ηλικιωμένη Ερμιόνη Μπρίγκου, που ζητάει να τιμηθούν οι έξι νεκροί με την κατασκευή τάφων στο σημείο που είναι θαμμένοι.
Ο «ΚΙΤΡΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ» έφτασε στο θρυλικό ύψωμα 731, όπου τον Μάρτιο του 1941 δόθηκαν σφοδρές μάχες μεταξύ Ιταλών και Ελλήνων. Στόχος της επιχείρησης «PRIMAVERA» του Μουσολίνι, ήταν η κατάκτηση του υψώματος και η διάσπαση του ελληνικού μετώπου. Η πολυήμερη μάχη, έληξε με συντριπτική ήττα των Ιταλών και με εκατοντάδες νεκρούς και από τις δύο πλευρές.
Σήμερα την ελληνική νίκη στο ύψωμα 731, θυμίζει ένα υποτυπώδες … ηρώο, που στήθηκε με ιδιωτική πρωτοβουλία. «Εδώ πρέπει να στηθεί ένα μνημείο αντάξιο των Θερμοπυλών» δήλωσε στη zougla.gr ο π.Νικόδημος Καρακασίνας, Έλληνας ιερέας στο Αργυρόκαστρο.
Στο απόσπασμα της εκπομπής που ακολουθεί μπορείτε να δείτε ένα από τα μοναδικά ντοκουμέντα για τις καθημερινές ιστορίες της κατοχής. Τη Φιλιώ Χαιδεμένου την γνωρίσαμε όλοι από την περιπέτειά της κατά τη Μικρασιατική καταστροφή. Μια άγνωστη πτυχή της ζωής της για την περίοδο της κατοχής ξετυλίγεται μέσα από την εκπομπή σχεδόν δύο χρόνια μετά το θάνατό της.
Στο τελευταίο μέρος της εκπομπής παρακολουθείστε τις συγκλονιστικές μαρτυρίες των ανθρώπων που έζησαν και πολέμησαν κατά τον πόλεμο.
Οι νεκροί περιμένουν...